غلامحسین ملکی: آلمان در دورۀ جنگ جهانی دوم به همۀ دانشجویان ایرانی کمک هزینۀ تحصیلی می‌داد
نتشر شده در:
گوش کنید - ۲۳:۱۰
«چهره‌ها و گفتگوها» این بار میهمان یک صد سالهای دارد که در میانۀ جنگ اول جهانی در تهران بدنیا آمد و پس از انجام تحصیلات مقدماتی در همین شهر، هنگامی که تنها ۱۵ سال داشت عازم آلمان گردید تا آموزش خود را در کشوری که آن روزها در ایران نماد پیشرفت علمی و صنعتی بود پی گیرد. آنچه سخن غلامحسین ملکی را از جاذبۀ ویژه‌ای برخوردار می‌سازد، آگاهی به تحول باورناپذیر زمانه و ادراک اینهمه دگرگونی در درازای تنها یک زندگی است. این گفتگو در ۹ آوریل ۲۰۱۶ از رادیو بین‌المللی فرانسه پخش شد و اینک پادکست آن، بی کم و کاست، در اختیار کاربران تارنمای این رادیو قرار می‌گیرد.
میهمان این برنامۀ «چهره‌ها و گفتگوها»، هنگامی که در آوریل ۲۰۱۶ این گفتگو با او انجام گرفت جوان یک صد سالهای بود که جوانی در چشمانش و شور زندگی و شوق آفرینندگی در وجودش موج می‌زد و می‌گفت «ده‌ها طرح تازه» در اندیشه دارد که اگر فرصت یابد به آنها خواهد پرداخت. صد سالگی برای او تنها برگ برگ یادها و خاطره‌هائی بود که همه در حافظۀ او تازه و زنده می‌نمود.
غلامحسین ملکی که برای ورزش روزانه خود ساحل مدیترانه را در شهر نیس با شتابی باورنکردنی می‌پیمود، تکرار می‌کرد که در سراسر زندگی شرارۀ ساختن و کارآفریدن در او روشن بوده است و هنوز نیز زبانۀ همان اشتیاق به زندگی وی گرما می‌دهد.
او در دبیرستان «ثروت» تهران که بعدها «ایرانشهر» نام گرفت سالهای نخست آموزش متوسطه را پشت سر گذاشت و، چنانکه خود در این گفتگو فاش می‌کند، در نوجوانی «به بهانۀ» درمان به آلمان رفت و نخست در هامبورگ و سپس در برلن به تحصیل پرداخت.
او در این گفتگو به دوران کودکی خود اشاره دارد و «خانۀ بزرگ پدری در محلۀ شاه آباد تهران را [به یاد می‌آورد] که بعدها برادران [او] در آن دو سینمای حافظ و سعدی را درست کردند». پدر او، حاج محمود ملکی، در آن دوران تاجر بود و «از بادکوبه نفت وارد ایران می‌کرد». شرح چگونگی سفر او از تهران به آلمان نیز از زبان خود وی شنیدنی است. او در این گفتگو به خاطرات خود در همکاری با اسماعیل کوشان و شاه بهرام شاهرخ که در دورۀ جنگ جهانی دوم دست اندر کار برنامۀ فارسی رادیو برلن بودند اشاره دارد، اما تاکید می‌کند که در آن دوران «چیزی از سیاست درک نمی‌کردم» و اندیشه در کارنامه و سرنوشت رهبران آلمان آن دوران که «جهان را به آتش و خون کشیدند و بسیاری کشورها را به فلاکت و بدبختی کشاندند» او را از سیاست و کار سیاسی بیزار و برکنار کرده است.
غلامحسین ملکی که در آلمان به دانشکده کشاورزی رفته بود، در همین کشور به تحصیل حقوق نیز پرداخت و در رشتۀ اقتصاد و علوم سیاسی دکترا گرفت و دو سال پس از پایان جنگ به ایران بازگشت و هر چند کوتاه زمانی نخست در وزارت کار و سپس در سازمان برنامه و بودجه بکار پرداخت، اما خیلی زود به بخش خصوصی روی آورد و همۀ همّ خود را در صنعتی کردن کشور بکار بست و بویژه برای افزایش تولید سیمان و قند کارخانه‌های متعدد به ایران آورد و به سازمان‌های دولتی و یا شرکت‌های غیردولتی واگذار کرد.
غلامحسین ملکی که در ۳ دی ماه ۱۲۹۵ برابر با ۲۴ دسامبر ۱۹۱۶ در تهران زاده شده بود، در ۸ مرداد ماه ۱۳۹۹ برابر با ۲۹ ژوئیۀ ۲۰۲۰ در شهر نیس در جنوب فرانسه درگذشت.
این گفتگو با وی در نیس صورت گرفت و بیان خاطرات او که آن هنگام همچون آبشاری پُرتلاطم و بی انتها فرو می‌ریخت، جائی برای پرسش‌های بیش نگذاشت.
این گفتگو را می‌توانید در اینجا گوش کنید...
Invité de la semaine Gholam Maleki 9 avril 2016
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید