آذر پژوهش : رادیو ایران میراث کوشش‌های فراوان گذشتگان است که نسل جوان باید در نگهداری از آن کوشا باشد
نتشر شده در:
گوش کنید - ۲۳:۱۸
میهمان این هفتۀ «چهره‌ها و گفتگوها» صدائی آشناست که بی می و ساقی مدهوش می‌کرد و نوای دلنوازی است که پرندۀ روح را در آسمانِ ادب فارسی به پرواز می‌آورد و دریچۀ جان را به هوای همیشه تازۀ شعر و موسیقی می‌گشود. او سال‌های دراز، و اینک دور، صدای آشنای جعبۀ جادوئی بود که در دورانی دریغ‌انگیز، ایران را به جهان پیوند می‌زد. آذر پژوهش در این گفتگو به آغاز دشوار کار رادیو در ایران اشاره دارد و یادآوری می‌کند چگونه تلاش چند نسل آن را به رسانه‌ای بدل ساخت که چیزی از همتایان خود در جهان کم نداشت. این گفتگو برای نخستین بار روز ۱۴ آوریل ۲۰۱۸ از رادیو بین‌المللی فرانسه پخش شد و اینک پادکست آن در دسترس کاربران تارنمای این رادیو قرار می‌گیرد.
میهمان این هفتۀ «چهره‌ها و گفتگوها»، از پیش کسوتان رادیو ایران و از گویندگان و اجراکنندگان برنامه‌های فراموش ناشدنی و نمادین آن است. صدای آشنای او که روزگاری گُهرهای پنهان شعر فارسی را از لابلای صفحاتِ گاه فراموش شده بیرون می‌کشید و دُرهای تازه به ساحل غلطیده را جلا و تلالو می‌داد، امروز پس از دهه‌ها، خاطره انگیز و بیاد ماندنی، همچنان روح نوازی می‌کند.
او سال‌ها گویندۀ «مشروح خبرها» بود، در برنامه‌های «شما و رادیو» و «داستان‌های شب» شرکت داشت، برنامۀ «با زندگی آشتی کنید» را در دوره‌ای می‌نوشت، در برنامۀ «هنر برای مردم» حاضر بود، به تهیۀ گزارش می‌پرداخت، اما شاید بیش از همۀ این‌ها، صدای او به برنامۀ «گُل‌ها» پیوند خورده و در یادها جاودانی شده باشد.
آذر پژوهش که بگفتۀ خود «از سال‌های نخستین تا دیرباز در رادیو ایرانِ» پیش از انقلاب حضور داشته، بر ضرورت یادآوری تلاش‌های دست اندرکاران اولیۀ رادیو در این کشور تاکید دارد «تا نسل جوان و امروز ایران که آن دوران را نمی‌شناسند، آگاهی یابد که این بنا چگونه خشت به خشت نهاده شده و [بکوشد] از این میراثی که بر جای مانده، نگهداری کند».
آذر پژوهش یادآوری می‌کند که نخستین کانال رادیوئی در ایران به نام «رادیو تهران» در سال ۱۳۱۹ گشایش یافت و بویژه در دوران ریاست نصرت‌الله معینیان، از سال ۱۳۳۳ به بعد گسترش یافت.
آذر پژوهش بخوبی به یاد می‌آورد که در آن سال‌ها، رادیو در یک بنای دو طبقه در ضلع غربی میدان ارک و در کنار ساختمان وزارت کشور قرار داشت و در آن تنها «یک استودیوی کوچک» ساخته شده بود که «برنامۀ کودک» و نیز برنامۀ «گُل‌ها» در آن اجرا می‌شد. استودیوی پخش مستقیم برنامه‌ها با یک فرستندۀ ۵ کیلوواتی در ساختمان موسوم به «بی سیم پهلوی» در جادۀ قدیم شمیران نرسیده به سید خندان برپا شده بود.
او به یاد می‌آورد که «اجرا کنندگان برنامه‌ها ـ خوانندگان، نوازندگان و گویندگان ـ صبح در همان ساختمان کوچک میدان ارک جمع می‌شدند و از همان محل با یک اتوموبیل استیشن کهنه که وزارت کشور در اختیار رادیو گذاشته بود به بی سیم پهلوی می‌رفتند تا در آنجا به اجرای برنامه‌ها بپردازند». آذر پژوهش می‌گوید که «گاه این اتوموبیل در راه خراب می‌شد و از کار باز می‌ماند و بنابراین زیر برف و باران نوازندگان با ساز و تار و تنبور در سربالائی جادۀ منتهی به استودیوی پخش پیاده به راه می‌افتادند». همۀ این‌ها، با این حال، چنانکه از سخنان او پیداست برای وی یادهای زنده و خوش آن دوران را می‌سازد. او یادآوری می‌کند که «کل بودجۀ رادیو برای تمامی هزینه‌ها در آن هنگام یک میلیون و ٧۰۰ هزار تومان بود که ۸۰ درصد آن به حقوق کارکنان تعلق می‌گرفت». او تاکید می‌کند که نصرت‌الله معینیان از «یک رادیوی ضعیف و فقیر و کم اثر، رسانه‌ای ساخت که با رادیوهای پرشنوندۀ آن روز دنیا رقابت کند». بگفتۀ وی « نصرت‌الله معینیان نخستین کسی بود که بامداد به رادیو می‌رسید و آخرین کسی بود که شب آن را ترک می‌کرد، به کارکنانی که انتخاب کرده بود اعتماد داشت، برای تقویت بنیۀ مالی رادیو، تبلیغات بازرگانی را وارد کار کرد بشکلی که بعدها درآمد حاصل از این کار به بودجۀ کلی کشور نیز کمک می‌کرد، کلاس‌های تخصصی برای تربیت کادر رادیو ایجاد شد و اینگونه بود که رادیو تهران به رادیو ایران و سپس به صدای ایران تغییر نام داد و برنامۀ ۲۴ ساعتۀ آن نه تنها در پایتخت که در سراسر کشور پخش می‌شد».
آذر پژوهش در این گفتگو به کودکی و خانوادۀ خود نیز می‌پردازد و یادآوری می‌کند که چگونه در جوانی هنگامی که مسئولیت روابط عمومی استانداری آذربایجان غربی را بر عهده داشت و اخبار استان را فراهم می‌آورد، به «خواندن» همان خبرها در رادیو گمارده شد و این چنین گویندگی رادیو رضائیه را بر فعالیت پیشین خود افزود.
او می‌گوید «پس از آمدن به تهران، یک روز برای خرید شیرخشت به بازار رفته بودم، تابلوی ادارۀ کل انتشارات رادیو را دیدم، شوق گذشته زنده شد، بی درنگ وارد شدم و بسیار ساده یک خبر و یک شعر و ... خواندم و فردای همان روز در کنار تقی روحانی که از من امتحان گرفته بود، اخبار ساعت ۱۴ را اجرا کردم و به این ترتیب کار من در رادیو آغاز شد».
آذر پژوهش در این گفتگو به چگونگی تدارک و اجرای «برنامۀ گُل‌ها» که یکی از به یادماندنی‌ترین برنامه‌های رادیوئی در ایران است نیز اشاره دارد و می‌گوید «سرپرستی این برنامه را شادروان داوود پیرنیا فرزند مشیرالدوله بر عهده داشت که مردی فرهیخته بود و هنرمندان بسیاری را جذب این کار کرد».
این گفتگو را می‌تواند در اینجا گوش کنید...
L'INVITE DE LA SEMAINE Azar Pajouhesh 14 avril 2018
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید