سیاسی‌ترین دوره برلیناله: اعتراض به حضور هیلاری کلینتون و حمله فیلمساز اسرائیلی به دولت نتانیاهو

فستیوال فیلم برلین (بریناله) به سیاسی‌ترین جشنواره فیلم جهان شهرت دارد، اما هفتاد و چهارمین دوره آن، به لحاظ وجود چالش‌های سیاسی کاملا بی همتا است. این فستیوال از روز ۱۵ فوریه آغاز به کار کرده و در روز ۲۵ فوریه پایان می یابد. اعتراض پر سروصدا به حضور هیلاری کلینتون و حمله شدید آموس گیتای فیلمساز برجسته اسرائیلی به دولت نتانیاهو از رویدادهای سیاسی مهم این دوره بود.

مأموران حفظ نظم فردی را که علیه اسرائیل شعار داد و به هیلاری کلینتون حمله کرد، ساکت می‌کنند AP - Markus Schreiber

جشنواره امسال، پیش از آغاز هم با سیاست درآمیخته بود. مدیریت فستیوال پیشاپیش اعلام کرده بود که امسال پلاتفرمی برای گفتگو درباره بحران خاورمیانه ایجاد خواهد کرد. با این همه، ۲٠٠ فیلمساز از سراسر جهان با ارسال نامه سرگشاده ای نرمش مدیریت فستیوال را در برابر جنگ خونین غزه مورد انتقاد قرار دادند.

همزمان با انتشار این نامه، مدیریت فستیوال از سوی گروه‌های دیگر به خاطر دعوت از دو نماینده حزب آلترناتیو برای آلمان به مراسم گشایش خود مورد انتقاد قرار گرفت و پس از چند روز ناگزیر شد این دعوت را پس بگیرد.

در آستانه برگزاری فستیوال، آموس گیتای فیلمساز برجسته اسرائیلی که امسال با فیلم پر سروصدای "شیکون" در جشنواره جلب توجه کرده است، در یک مصاحبه جنجال برانگیز با روزنامه سایت آلمان ضمن محکوم کردن شدید حمله روز ۷ اکتبر حماس به خاک اسرائیل، درباره سیاست دولت اسرائیل بر نکاتی انگشت گذاشت که از سوی اسرائیلی‌ها کمتر مطرح شده است.

گیتای در این مصاحبه گفت: "کشور ما اکنون درگیر یک سونامی ایدئولوژیک است. این سونامی از سوی نتانیاهو و دولت ائتلافی مرکب از تندروها، فوق تندروها و نژادپرست ها هدایت می‌شود. این ائتلاف، اسرائیل را به سقوط در خودکامگی مذهبی تهدید می‌کند".

فیلم شیکون (Shikun) که با مشارکت اسرائیل، فرانسه و سوئیس به کارگردانی آموس گیتای و با بازیگری ایرن ژاکوب ساخته شده،  روز ۱٩ فوریه در برلین نمایش داده شد و توجه تماشاگران و  منتقدان را برانگیخت.

هیلاری کلینون، میهمان نامطلوب

اتفاق سیاسی دیگر امسال، اعتراض شدید مخالفان ادامه جنگ غزه به حضور هیلاری کلینتون وزیرخارجه اسبق آمریکا بر صحنه برلیناله و برگزاری یک میزگرد با حضور او بود. در حالی که صدها نفر در سالن حضور یافته بودند تا نظرات کلینتون را بشنوند، گروهی از منتقدان بارها با هو کردن میهمان و ایجاد بی نظمی در سالن کوشیدند مانع از ادامه میزگرد شوند.

خانم کلینتون در دورانی که بانوی اول آمریکا بود و پس از آن در دوران تصدی پست وزیر خارجه این کشور به خاطر مواضع خود به لابی‌گری برای اسرائیل شهرت یافته بود. او در میزگرد برلین، با خونسردی نسبت به اعتراض‌ها باز هم مواضعی اتخاذ کرد که نسبت به اسرائیل دوراندیشانه و خویشتن‌دارانه بود. کلینتون که به عنوان "ستاره میهمان" به فستیوال دعوت شده بود، از سوی معترضان به "جنایت جنگی" متهم شد و بنا به گزارش خبرگزاری آلمان ماموران انتظامات دست کم ٩ نفر را از سالن بیرون کردند.

هیلاری کلینتون در پاسخ به یکی از معترضان که خواستار آتش‌بس فوری در باریکه غزه شده بود، گفت: "فردای روزی که حماس گروگان‌ها را آزاد کند، آتش‌بس می تواند برقرار شود".

وی در پایان میزگرد خطاب به حاضران گفت: "من احساسات موجود در میان بسیاری از انسان‌ها را درک می‌کنم، اما با فریاد هیچ مشکلی حل نمی‌شود".

کلینتون در یکی از میزگردهای برنامه "سینما برای صلح" شرکت کرده بود که به وسیله یاکا بیزیلی (Jaka Bizilj) تهیه کننده سینما و موزیک آلمانی پایه ریزی شده است. تهیه کننده آلمانی هنگامی که معترضان می کوشیدند مانع حرف زدن کلینتون شوند، چندین بار آنها را به اعتدال دعوت کرد، اما نتیجه‌ای نگرفت. معترضان به خاطر نزدیکی کلینتون به دولت اسرائیل بر این نظر بودند که او نباید به فسیتوال فیلم برلین دعوت می‌شد.

ترامپ باید تا آخر عمر زندانی شود، اما...

یک رویداد دیگر که بر رنگ و بوی سیاسی هفتاد و چهارمین فستیوال فیلم برلین افزود، اظهارات شارون استون ستاره سرشناس هالیوود درباره دونالد ترامپ و وضعیت سیاسی آمریکای امروز بود که با توجه به هواداری‌های پیشین این بازیگر از دونالد ترامپ تازگی داشت. شارون استون در واکنش به انتقادهائی که نسبت به  جانبداری از ترامپ متوجه او شده است، گفت: "من هوادار ترامپ نیستم و معتقدم او باید باقی مانده عمرش را در زندان بگذراند. اما صرفنظر از این، ما در آمریکا با فقدان یک رهبر سیاسی متفکر و روشنفکر روبرو هستیم".

در رابطه با ایران هم، آنچه در این دوره بر سر بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، سازندگان فیلم "کیک محبوب من" آمده است، به یک مسئله سیاسی مهم تبدیل شد که انعکاسی گسترده در رسانه‌های آلمانی داشت. در شرایطی که فیلم کیک محبوب من در بخش مسابقه حضور دارد و حتی شانس آن برای ربودن یک جایزه کم نیست، جمهوری اسلامی گذرنامه‌های دو سازنده آن را ضبط کرده و مانع از شرکت این دو در فسیتوال شده اند.

مدیریت فستیوال و دولت ایالتی برلین در کنار چندین نهاد مدنی جهانی با انتشار بیانیه و نامه سرگشاده و ارسال پیام به تهران خواستار آزادی پرواز صناعی‌ها و مقدم شدند، اما این اعتراض‌ها به جایی نرسید. فستیوال فیلم برلین در گذشته نیز بارها شاهد ممنوع الخروج شدن فیلمسازان ایرانی، از جمله جعفر پناهی و محمد رسول اف بوده است.

امسال در مجموع بیست فیلم در بخش اصلی جشنواره برای کسب خرس طلائی و خرس نقره ای و سایر جوایز معتبر برلیناله حضور دارند که کیک محبوب من هم یکی از آنها است.