جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۳ به سه پژوهشگر برای کار بر نقاط کوانتومی اهدا شد

بنیاد نوبل روز چهارشنبه دوازدهم مهرماه ۱۴۰۲ اعلام کرد که جایزه نوبل سال ۲۰۲۳ در رشته شیمی را به مونگی باوندی، تونسی-آمریکایی، لویی بروس، شهروند آمریکا و آلکسی اکیموف، اهل روسیه اهدا می‌کند. این سه پژوهشگر به «کشف و سنتز» نقاط کوانتومی می‌پرداختند.

سه برنده جایزه نوبل سال ۲۰۲۳ در رشته شیمی: مونگی باوندی، تونسی-آمریکایی، لویی بروس، شهروند آمریکا و آلکسی اکیموف، اهل روسیه. © رسانه‌های اجتماعی

سه پژوهشگر برشمرده که اکنون ساکن ایالات متحده هستند، برای موسسه فناوری ماساچوست، دانشگاه کلمبیا و فناوری نانوکریستال مشغول به کار بودند.

هیات داوران نوبل می‌گوید که پاداش به برندگان امسال نوبل شیمی، به دلیل کوشش آن‌ها در راستای «کشف و توسعه نقاط کوانتومی، نانوذراتی آن‌چنان کوچک که اندازه‌شان، ویژگی‌هایشان را تعیین می‌کند» اهدا می‌شود.

نقاط کوانتومی، نیمه هادی‌هایی بسیار کوچک هستند که در مقیاس «زیر ۱۰ نانومتر» تعریف می‌شوند. آن‌ها یک پدیده بنیادی برای فناوری نانو به‌شمار می‌روند. 

نقاط کوانتومی از ویژگی‌های الکترونیکی برخوردار هستند که به دلیل مکانیک کوانتومی، با ذرات بزرگ‌تر تفاوت دارد.

نقاط کوانتومی قابلیت دارند که در صفحه‌ نمایش مدرن ال‌ای‌دی تلویزیون، در پنل‌های انرژی خورشیدی و در تصویربرداری پزشکی به کار گرفته شوند.

جراحان می‌توانند از نقاط کوانتومی برای از بین بردن تومورها بهره ببرند.

لو رفتن اسامی برندگان

اسامی سه برنده نوبل شیمی، در بامداد چهارشنبه، پیش از آن‌که به گونه رسمی اعلام شود، فاش شده بود.

افشای نام برندگان نوبل تاکنون به‌ندرت روی داده است. همچنین فهرست نامزدها برای ۵۰ سال محرمانه می‌ماند.

آکادمی‌ نوبل که مسئولیت انتخاب برندگان را برعهده دارد، معمولا از حریم گفت‌وگوهای انجام شده در حین انتخاب، مراقبت می‌کند و بحث‌ها را مخفی نگه می‌دارد.

مراسم اهدای جایزه‌های نوبل هرساله در روز دهم دسامبر برگزار می‌شود. در این مراسم جوایز نوبل پزشکی، فیزیک، شیمی، ادبیات و اقتصاد توسط پادشاه سوئد به برندگان اهدا می‌شود. معمولا هرساله حدود ۱۲٠٠ نفر مهمان این مراسم هستند.

مراسم نوبل صلح، در مراسمی جداگانه در شهر اسلو پایتخت نروژ، برگزار می‌شود.

شیرین عبادی از ایران، در سال ۲۰۰۳ میلادی برنده جایزه صلح نوبل شد.

از محبوبه سراج، اهل افغانستان و نرگس محمدی، اهل ایران به‌ عنوان دو کاندیدای دریافت جایزه صلح نوبل در سال ۲۰۲۳ یاد می‌شود.