گفت‌وگو با عزت‌الله فولادوند در روز جهانی فلسفه و صد سالگی آلبر کامو

عزت‌الله فولادوند که یکی از مطرح‌ترین مترجمان آثار فلسفی به زبان فارسی است، در مورد وضعیت آثار فلسفی به زبان فارسی می‌گوید: "بیشتر این آثار در مورد فلسفه اسلامی نگاشته شده؛ ولی شاید مهمتر از آن آثاری است که از زبان‌های خارجی به ویژه فرانسه و انگلیسی و آلمانی به فارسی ترجمه شده است."

وی در پاسخ به این سوال که آثار حوزه فلسفه که به زبان فارسی نگاشته می‌شود؛ آیا نشانگر وجود یک جریان فکری خاص در ایران است؟ چنین پاسخ می‌دهد: "به طور عمومی نمی‌توانم جریان خاصی را ذکر کنم؛ تا پیش از انقلاب آثار فلاسفه تحلیلی انگلستان و آنگلوساکسون و برخی فلاسفه کنتینانتال بیشتر به فارسی ترجمه می‌شد؛ و البته به دلیل توجه و علاقه برخی به مارکس و مارکسیسم بعضی آثار مارکسیستی هم در آن زمان نگاشته می‌شد که البته درمیان آنها، سره و ناسره وجود داشت. ولی در واقع جریان‌های اصلی نگارش آثار فلسفه غرب به فارسی همین‌ها بودند."

این مترجم در مورد وضعیت ترجمه کتاب‌های فلسفی به زبان فارسی نیز می‌گوید: "وضعیت علاقمندی به فلسفه و انتشار آثار فلسفی به زبان فارسی، چه در نگارش و چه ترجمه به هیچ‌وجه با قبل از انقلاب ایران قابل مقایسه نیست و اکنون چندین برابر شده است. هم از نظر تعداد دانشجویان فلسفه، هم علاقمندان به فلسفه و مهمتر از ان از نظر آثاری که در این زمینه ترجمه می‌شود."

وی توضیح می‌دهد: "البته در میان آثار تولید شده، سره و ناسره زیاد است. علت هم این است که به دلیل برخی محدودیت‌ها، برخی به ویژه جوان‌ها موفق نشدند که برای تحصیل به دانشگاه‌های خارجی بروند و بعد از تسلط کامل بر یک زبان خارجی، به کشور برگردند و آثار خارجی را ترجمه کنند. البته مقداری لنگی و کمبود هم در دانش زبان فارسی برخی مترجمین وجود دارد که به کار آنها لطمه می‌زند."

مترجم کتاب "جامعه باز و دشمنان آن" اثر "کارل پوپر| تاکید می‌کند: "با همه این مشکلات، علاقمندی به فلسفه نسبت به قبل از انقلاب خیلی بیشتر شده است."

این مترجم توضیح می‌‌دهد: "به طور عمومی می‌توان گفت اتهامی که به زبان فارسی وارد می‌شود؛ از نظر فقر آن در واژگان فلسفی، بسیار ناوارد است."

به اعتقاد وی، زبان فارسی، زبان "بسیار ورزش کرده‌ای" است و زبانی است که مفاهیم انتزاعی و فلسفی در آن کار شده، چه در آثار نثر و چه نظم.

به گفته وی، این ادبیات غنی می‌تواند گنجینه‌ای باشد برای کسانی که به این زبان می‌نویسند. اما برای یافتن واژه‌های موجود در آن باید در این گنجینه جست‌وجو کرد.

امسال، صدمین سالگرد تولد آلبر کامو است که در فرانسه برنامه‌های مختلفی درباره این نویسنده همچنان در حال برگزاری است.

عزت‌الله فولادوند که بیش از چهل سال پیش کتابی درباره آلبر کامو ترجمه کرده، در پایان این گفت‌وگو به وضعیت ترجمه آثار این نویسنده و فیلسوف فرانسوی به زبان فارسی می‌پردازد و کامو را از این نظر، یکی از خوش‌اقبال‌ترین نویسندگان خارجی در ایران می‌داند و می‌گوید: " کامو از نویسندگان خوش اقبالی است که ترجمه‌های خوبی از آثار او در فارسی وجود دارد."