چهل سال پیش در فرانسه: مبارزۀ سیاسی برای حق سقط جنین

چهل سال پیش وقتی خانم سیمون وی (Simone Veil) وزیر بهداشت، برای دفاع از طرح آزاد شدن سقط جنین به جایگاه سخنرانان مجلس ملی فرانسه رفت، با فضایی پرتنش، رقبایی سرسخت و حملات لفظی بسیار تندی مواجه شد.

سی سال بعد خانم وی به خبرنگاری گفت: «تصور نمی‌کردم که با اینهمه کینه روبرو شوم». او با وصف دورویی و رفتار متظاهرانۀ نمایندگان مجلس که اکثراً مرد بودند گفت: «بعضی از همین نمایندگان مخالف، پنهانی به دنبال آدرس و نشانی برای سقط جنین معشوقۀ خود می‌گشتند»...

سیمون وی پیرو سیمون دو بووار

بحث حقوق زن در فرانسه قبل از پیشنهاد قانونی سیمون وی به اوج رسیده بود. حدود سه سال قبل از ارائۀ طرح  سیمون وی به مجلس، ٣۴٣ زن با انتشار نامه‌ای سرگشاده در مجلۀ نوول‌ابسرواتور اعلام یا «اعتراف» کردند که دست به سقط جنین زده و در نتیجه عملی غیرقانونی انجام داده‌اند. این بیانیه (مانیفست) که متن آن توسط نویسندۀ صاحب‌نام فرانسوی سیمون دوبووار تهیه شده بود، امضای بسیاری از زنان مشهور را همراه داشت. کاترین دونوو، بازیگر فرانسوی که یکی از امضا کنندگان بود، سال‌ها بعد در ستایش سیمون وی گفت که او نمایندۀ «غرور، نیرو و شهامت زنان است».

اما در سال ١٩٧۴ (در زمان ریاست جمهوری والری ژیسکاردستن)، با وجود دگرگونی‌های بزرگ اجتماعی و فرهنگی در فرانسه، مجلس ملی این کشور تنها ٩ نمایندۀ زن داشت و ۴٨١ نمایندۀ مرد.

در چنین فضایی، سیمون وی در پشت تریبون مجلس رفت و گفت: «دیگر نمی‌توانیم ٣٠٠هزار سقط جنین سالانه را که انواع آسیب‌های جسمی به زنان وارد می‌کند و قوانین را زیر پا می‌گذارد نادیده بگیریم... هیچ زنی با رضایت خاطر و شادی تن به سقط جنین نمی‌دهد، کافی است به حرف‌هایشان گوش دهید».

سه روز و دو شب بحث

پس از سخنرانی یک ساعتۀ سیمون وی که با تشویق نمایندگان جناح چپ و سکوت جناح راست مواجه شد، بحث در بارۀ لایحه آغاز گردید و سه روز و دوشب طول کشید. سیمون وی که در تمام این مدت در مقابل حملات اکثریت مخالف با قاطعیت از طرح خود دفاع ‌کرد ناچار به تحمل تهمت‌ها و دشنام‌های تندی شد که بیش از همه از سوی نمایندگان هم‌جناح او یعنی نمایندگان راست شنیده می‌شد. هم زمان با بحث‌های پرتنش، در مقابل مجلس، گروهی از مخالفان سقط جنین آزاد که اکثراً از کاتولیک‌های سنتی بودند آرام تظاهرات می‌کردند.

در مجلس، برخی نمایندگان بسیار پرنفوذ مثل میشل دُبره، نخست وزیر پیشین ژنرال دوگل، طرح پیشنهادی را «اشتباه تاریخی هولناک» توصیف کردند. دو نمایندۀ دیگر، صدای قلب یک جنین چند هفته‌ای را در صحن مجلس پخش کردند. یکی دیگر از مخالفان با اطمینان گفت: «اگر این قانون تصویب شود، هر ساله دو برابر کشته‌شدگان بمب اتمی هیروشیما قربانی خواهد گرفت»...

یکی از مخالفان، سیمون وی را متهم کرد که با طرح آزادی سقط جنین، مسبب «نسل‌کشی» خواهد شد. سیمون وی که خود در نوجوانی از اردوگاه‌های مرگ آلمان نازی جان به در برده، سال‌ها بعد گفت که سنگینی اتهام اخیر را هیچگاه از یاد نخواهد برد.

در طول جلسات بحث پارلمان، مجموعاً ٧۴ نماینده سخن گفتند. در پایان سیمون وی به جایگاه سخنرانان بازگشت و برای آخرین بار از لایحۀ خود دفاع کرد.

سرانجام روز ۲٩ نوامبر، چند ساعت از شب گذشته، مجلس با ۲٨۴ رای  موافق و ١٨٩ رای مخالف قانون را تصویب کرد. با این که سیمون وی متعلق به جناح راست بود، اما با آرا نمایندگان میانه‌رو و چپ به پیروزی دست یافت.

قانونی که از این پس در فرانسه به قانون وی معروف شد از ١٧ ژانویۀ سال بعد (١٩٧۵) به اجرا درآمد. بر اساس این قانون، سقط جنین آزاد و داوطلبانه به مدت پنج سال مجاز شمرده می‌شد. چهار سال بعد، قانون از حالت موقت به دائمی درآمد.

*Simone Veil