مریم بن‌رعد به ار.اف.ای فارسی: خطری در روز اربعین نیست چون ایران پدرخوانده گروه‌های شیعه عراق است
نتشر شده در:
گوش کنید - ۰۷:۲۷
مقتدا صدر هم بی‌گناه نیست چون خودش هم جزئی از همین نظام فلج عراق است که او از آن انتقاد می‌کند.
قرار است روز شنبه ۲۶ شهریور به مناسبت اربعین، گروه‌های زیادی از مردم ایران راهی عراق شوند. این مراسم که جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر همواره تلاش کرده آن را با شکوه هر چه تمام‌تر و با شرکت هر چه بیشتر افراد برگزار کند، در واقع نمایش قدرتی سیاسی در برابر رقیب منطقه‌ای این کشور یعنی عربستان سعودی است که همه ساله در موسم حج به طور سنتی میزبان میلیون‌ها تن از مسلمانان جهان است. از یک ماه پیش بحران سیاسی موجود در عراق با کناره‌گیری مقتدا صدر تشدید شده و از سوی دیگر، سوء مدیریت دولت ایران سبب شده تا جمع زیادی از مسافران ایرانی اربعین از میانه راه کربلا به خانه برگردند.
متن گفتگوی زیر درباره وضعیت سیاسی امروز عراق در آستانه اربعین با مریم بن‌رعد استاد علوم سیاسی و عضو مرکز پژوهش‌های عراق در فرانسه است.
ار.اف.ای فارسی: درباره وضعیت امروز عراق و نیز ایران گفتگو می‌کنیم که برای برگزاری راهپیمایی بزرگ اربعین، امسال روز شنبه ۱۷ سپتامبر (۲۶ شهریور) آماده می‌شود. چند روز پیش مقتدا صدر از عرصه سیاست کنار کشید و گفت که دیگر در فعالیت‌های سیاسی شرکت نمی‌کند. تحلیل شما چیست؟
مریم بن‌رعد: ابتدا این را بگویم که نخستین بار نیست که مقتدا صدر از حیات سیاسی صرف نظر می‌کند. او قبلا هم این کار را کرده است. اکنون روشن شده که او موضع خود را روی خط اسلام‌گرایی ناسیونالیستی متمرکز کرده است. نمی‌خواهم بگویم او ضد ایرانی است، اما منتقد جدی ایران و شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران است که امروزه در عراق نفوذ بسیاری دارند. بنابراین او چنین موضعی گرفته و با ایران نمی‌سازد، گرچه این ناسازگاری کامل نیست و نباید او را بیگانه با ایران پنداشت. او به دلیل فشار همان گروه‌های شبه نظامی شیعه به موفقیت دست نیافت و کنار کشید. به این ترتیب کشور به بحرانی چند ماهه کشیده شد که همچنان حل نشده است. البته این کنار کشیدن هم حرف دارد، چون همان طور که گفتم، او در گذشته هم چند بار رسما از سیاست کناره‌گیری کرده بود. او همچنان هواداران زیادی دارد و این را نگفته که از تمام فعالیت‌های سیاسی‌اش به طور کامل دست می‌کشد، چون از هوادارانش خواسته است تا نفوذ خود در میدان بازی سیاست را حفظ کنند. صدر به ویژه با رد محافظه‌کاری و کاهلی مسئولان منتخب کشور، در پی آن است که به کمک شبه‌نظامیان که رقیب حاکمیت محسوب می‌شوند، در ساختار سیاست، اصلاحات انجام دهد. این کناره‌گیری مهم‌ترین رویداد در بافتار کنونی نیست زیرا پیش از این هم در انتخابات قبلی شاهدش بوده‌ایم.
ار.اف.ای فارسی: بپردازیم به ایران و نقش‌آفرینی‌اش در کشور همسایه. آیا فکر می‌کنید ایران آن قدر توان و نفوذ دارد که تغییرات در جنبش صدر را تا این اندازه هدایت کند؟
مریم بن‌رعد: تا حد هدایت کردن نه، ولی باید بگویم که همکاری فعالانه‌ای میان گروه‌های شیعه با ایران وجود دارد، چون به هر حال ایران پدرخوانده این نیروهاست. نباید فراموش کنیم که بسیاری از گروه‌های جنبش شیعه که در رژیم صدام حسین سرکوب می‌شدند به ایران پناه برده و برخی از آنها در ایران تعلیم دیده‌اند. آنها پیوندهای سیاسی بسیاری با ایران دارند. از نظر مذهبی هم از جهات مختلف روابط مهمی با این کشور دارند. از این منظر دشوار است که بگوییم تنها ایران این گروه‌ها را رهبری می‌کند و تنها بازیگر و مسئول این وضعیت است. بدیهی است که از زمان سقوط صدام در سال ۲۰۰۳، ایران به دلایل مختلف بازیگر بزرگ در صحنه عراق بوده است به طوری که نخست وزیر عراق بدون نظر ایران منصوب نمی‌شد. امروز هم روشن است که مخالفت صدر با شبه‌نظامیان بسیار نزدیک به ایران، نقش بسیار مهمی در ایجاد بن‌بست موجود دارد. این بحران به رژیم ایران کمک می‌کند تا یکی از بازیگران اصلی را که برایشان دردسر درست می‌کرد به حاشیه براند. یک چیز دیگر را هم بگویم، صدر هم بی‌گناه نیست چون خودش هم جزئی از همین نظام فلجی است که به آن انتقاد دارد. بنابراین موضوع پیچیده است چون به خود مسئولان منتخب کشور هم مربوط می‌شود، مسئولانی که برای مدیریت کشور بی‌کفایت بوده و درگیر فساد هستند. یعنی بدون توجه به وضعیتی که این کشور در دوران اشغالگری بیگانگان تجربه کرده، اینها خودشان هم زمینه را برای دخالت خارجی‌ها آماده می‌کنند.
ار.اف.ای فارسی: کمی از سیاست دور شویم و به جامعه عراق برگردیم. این روزها در شبکه‌های اجتماعی ایران اغلب ویدیوهایی همرسان می‌شود که بدرفتاری عراقی‌ها با زائران ایرانی به چشم می‌خورد، چون در درون جامعه عراق نیز مردم (در برابر ایران) دچار دوگانگی هستند. بعضی‌ها موافق زیارت ایرانی‌ها هستند چون برایشان پول و سود حاصل از گردشگری به همراه دارد. ولی خیلی‌ها هم هستند که به دلیل دخالت جمهوری اسلامی در کشورشان از ایرانی‌ها متنفرند. شما چه توصیفی از جامعه عراق در این زمینه دارید؟
مریم بن‌رعد: به نظرم در این زمینه باید با دقت بیشتری برخورد کرد. درست است که مداخله ایران برای ساکنان استان‌های جنوبی عراق خوشایند نیست. آنها از نظر تاریخی و به ویژه با تجربه‌ای که جنگ با ایران در سال‌های دهه ۸۰ میلادی دارند، بسیار ملی‌گرا هستند. حالا آیا از آن نتیجه بگیریم که یک حس دشمنی جمعی از ایران در عراق وجود دارد، من این گونه نمی‌اندیشم. چرا؟ چون که همبستگی بینامذهبی بسیار محکمی میان شیعیان وجود دارد و همین موضوع زیارت (اربعین) آن را تقویت می‌کند. ماهیت این برنامه زیارت به گونه‌ای است که به انفصال نمی‌انجامد، بلکه قرار است به صورت جمعی برگزار شود و همبستگی مؤمنان را تقویت کند. بنابراین فکر نمی‌کنم بتوانیم آن حس دشمنی را عمومیت بدهیم. پیوندهای فرهنگی، مذهبی و حتی خانوادگی بسیاری میان دو کشور وجود دارد.
ار.اف.ای فارسی: آیا پیش‌بینی ویژه‌ای از (وضعیت امنیتی) برنامه فردا دارید؟ آیا خطری زائران را (در روز اربعین) تهدید نمی‌کند؟
مریم بن‌رعد: فکر نمی‌کنم در روز اربعین لزوما حمله یا رویداد مخاطره‌آمیزی مثلا از طرف گروه‌های شیعه رقیب وجود داشته باشد. چون همان طور که گفتم این یک مناسبت مذهبی عزاداری است که معمولا هدف چنین حمله‌هایی نبوده است. اما از نظر امنیتی، بزرگترین هراس مقامات عراق، ایران و نیز خود زائران همواره از حملات تروریستی بوده است. زیرا مثلا داعش در گذشته تهدید کرده که به زائران در مکان‌های مذهبی حمله می‌کند. این یک خطر دائمی است. الان برخی تدابیر امنیتی اندیشیده شده، خود گروه‌های شبه نظامی حضور دارند، آنها خودشان مسلح بوده و از سال‌های پیش تاکنون با خشونت‌های تروریستی در عراق آشنا هستند.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید