انزوای بیش از پیش ایران پس از بیرون رفتن آمریکا از خاورمیانه
نتشر شده در:
گوش کنید - ۰۹:۳۱
جمعۀ گذشته ۱۸ مارس بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، در سفری رسمی به امارات متحد عربی با «شیخ محمد بن زاید آل نهیان»، ولیعهد ابوظبی و جانشین فرمانده کل نیروهای مسلح امارات، دیدار و گفت و گو کرد. این نخستین سفر او به یک کشور عربی پس از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ بود. در نوامبر ۲۰۱۱ اتحادیۀ عرب عضویت سوریه را به سببِ سرکوب بی‌رحمانۀ جنبش اعتراضیِ سوری‌ها معلق کرد.
اما مدتی است «برادرانِ» عربِ بشار اسد می‌کوشند رویدادهای دهۀ گذشته را فراموش کنند و راه بازگشت او را به آغوشِ «خانوادۀ» عرب هموار سازند. برای کشورهایی مانند عربستان سعودی، مصر و امارات متحد عربی بازگشتِ سوریه به جرگۀ کشورهای عرب بسیار اهمیت دارد. رهبران آن کشورها از جمله خود بشار اسد، رسالت ایران را در سوریه پایان یافته می‌دانند و معتقدند که باید آن کشور را ترک کند. به عقیدۀ کارشناسان، آمریکا، اسرائیل و روسیه نیز بر همین عقیده‌اند.
به گفتۀ بسیاری از کارشناسان، با رفتن آمریکا از خاور میانه، شاهد شکل‌گیری صف‌بندی‌های تازه در منطقه هستیم. بسیاری از اتحادهای به ظاهر محکم گذشته سُست شده‌اند و اتحادهای تازه در حال شکل‌گیری‌اند. کارشناسان نشانه‌های این صف‌بندی‌ها را در جهت‌گیر‌ی‌های سیاسی کشورها در عرصۀ بین‌المللی و فعل و انفعالات روابط قدرت‌های درگیر در منطقه جست و جو می‌کنند. به برخی از آن‌ها اشارۀ کوتاهی می‌کنیم.
پس از حملۀ روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه، مقام‌های ایرانی به حمایت بی چون و چرا از پوتین برخاستند. علی خامنه‌ای علت جنگ را «فتنه انگیزی آمریکا و اروپا» اعلام کرد. اما در هفتمین روز جنگ، هنگامی که مجمع عمومی سازمان ملل با صدور قطعنامه‌ای حملۀ روسیه را محکوم کرد، ایران به آن قطعنامه رأی ممتنع داد. کارشناسان ایرانی در رسانه‌های ایران نوشتند: رأی ممتنع ایران پاسخی بود به رأی مثبت روسیه به قطعنامۀ شورای امنیت در تحریم حوثی هایِ متحد ایران.
قطعنامه برضد حوثی‌ها را شورای امنیت سازمان ملل روز دوشنبه ۲۸ فوریه تصویب کرد و در آن همۀ گروه‌های شورشیِ حوثی را که از حمایت جمهوری اسلامی ایران برخوردارند، تحریم تسلیحاتی کرد. آن قطعنامه را امارات متحد عربی به دنبال حملات موشکی و پهپادیِ شبه نظامیان حوثی به امارات و عربستان سعودی، پیشنهاد کرده بود. پنج عضو دائمی شورا از جمله روسیه و چین به آن قطعنامه رأی مثبت دادند. در عوض، امارات نیز که از نزدیک‌ترین متحدان آمریکاست، به قطعنامۀ مجمع عمومی سازمان ملل در محکومیت روسیه رأی ممتنع داد.
روز جمعه ۶ مارس، ایران اعلام کرد که در مذاکرات وین با ناظر هسته‌ایِ سازمان ملل برای حل و فصلِ مسائل باقیمانده به توافق رسیده و مذاکرات به نتیجۀ نهایی نزدیک شده است.
فردای آن روز روسیه که به نظر می‌رسید در مذاکرات وین در کنار ایران ایستاده است، اعلام کرد که در موضوع هسته‌ای ایران ترجیح می‌دهد منافع ملی خود را در نظر بگیرد. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجۀ روسیه، اعلام کرد که روسیه به شرطی توافق هسته‌ای را تأیید می‌کند که آمریکا در تحریم‌های خود برضد روسیه روابط تجاری آن کشور با ایران را معاف کند و تضمین کتبی بدهد. این درخواست پذیرفتنی نبود، زیرا ساز و کار تحریم‌ها را مختل می‌کرد. درواقع، روسیه توافق هسته‌ای را، به قول یکی از مذاکره کنندگان فرانسوی، به گروگان گرفت.
کارشناسان ایرانی چرخش ناگهانی روسیه را غافلگیرکننده توصیف کردند و نوشتند که روسیه در جنگِ اوکراین آماده است از هر وسیله‌ای حتی به زیان متحدانش در تهران استفاده کند.
به نوشتۀ تحلیل‌گرانِ ایرانی در مطبوعات کشور، روسیه با این چرخش ناگهانی در عین حال می‌خواست سدی در برابر بازگشتِ بیش از یک میلیون بشکه نفتِ تحریم شدۀ ایران به بازار جهانی ایجاد کند.
۱۵ مارس امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجۀ ایران، به روسیه رفت و با لاوروف دیدار کرد. در کنفرانس مطبوعاتی مشترک آن دو، لاوروف اعلام کرد که تضمین کتبی گرفته است. امیر عبداللهیان نیز گفت که روسیه تا رسیدن به یک توافق محکم و پایدار هم‌چنان در کنار ایران خواهد ماند و رابطه‌ای میان مذاکرات وین و جنگ در اوکراین وجود ندارد.
در ایران، چرخشِ ناگهانی روسیه و مماشات رهبران جمهوری اسلامی با پوتین موجی از انتقاد برانگیخت. حمید ابوطالبی، مشاور سیاسی دفتر حسن روحانی، نوشت: ایران برای نیفتادن در دامِ روسیه، تنها با برقراری «تعادل استراتژیک» از راه مذاکرۀ مستقیم با آمریکا، می‌تواند بازی خطرناک روس‌ها را به بن‌بست بکشاند.
او در ادامه افزود: روسیه می‌داند که فقط کنگرۀ آمریکا قادر به ارائه تضمین واقعی است. وزیر خارجۀ آمریکا نه می‌تواند تضمینی دهد و نه تضمین کتبی او ارزشی دارد. چنین تضمینی فقط بهانه‌ای می‌شود تا روسیه بار تحریم‌های خود را بر دوش ایران بگذارد و با تهدید ایران به استفاده از «مکانیزم ماشه»، کشور را در راستای منافعش به قهقرا بکشاند. ایران نباید بار خطایِ استراتژیکِ حملۀ روسیه به اوکراین را به دوش بکشد.
در ادامۀ این تحولات، دیروز دوشنبه ۲۱ مارس، نخست وزیر اسرائیل و ولیعهد ابوظبی به شرم‌الشیخ رفتند تا همراه با رئیس جمهور مصر دربارۀ توافق جدید آمریکا با ایران به ویژه تصمیم آن کشور به خارج کردن سپاه پاسداران از فهرست گروه‌های تروریستی گفت و گو و تبادل نظر کنند.
با توجه به همۀ این رویدادهاست که کارشناسان ایرانی در کشور به این نتیجه رسیده‌اند که در چهل و سه سال گذشته ایران هیچ‌گاه تا این اندازه تنها و بی یار نبوده است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید