محمود دولت‌آبادی: کاش نویسندگان ایرانی مثل رهنورد زریاب به کشور بازگردند

در این برنامه که چهارشنبه بیستم بهمن، به همت مجله بخارا و با همراهی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، گنجینه پژوهشی ایرج افشار و انتشارات گاندی در تهران برگزار شد، تعدادی از نویسندگان ایرانی و افغان از جمله خود رهنورد زریاب  سخنرانی کردند.

در ابتدای مراسم علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا، با اشاره به اینکه پیش از این نیز شب‌های ادبیات افغانستان از سوی این نشریه برگزار شده، یادآوری کرد که برای مطالعه تاریخ افغانستان در دوره اخیر "حتما باید داستان‌ها و رمان‌های زریاب را بخوانیم." وی همچنین گفت: "زندگی پرفراز و نشیب استاد زریاب، چیزی شبیه سرنوشت زبان فارسی است."

محمود دولت‌آبادی، داستان‌نویس نیز درباره زریاب گفت: "به گمان من اهمیتی که زریاب دارد این است که پایبند به جامعه پیشرفته غربی نشد و به افغانستان برگشت، آرزویی که من برای همه نویسندگان ایرانی داشتم که یک روزی بتوانند برگردند ولی چنین مجالی را پیدا نکردند." وی همچنین پیشنهاد ایجاد یک "انتشارات مشترک" میان سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان را مطرح کرد تا "همزمان وقتی آثاری از نویسندگان افغانستانی در آن کشور منتشر می‌شود، امکانش وجود داشته باشد که در ایران هم منتشر شود و همچنین عکس این روند."

نویسنده رمان ۱۰ جلدی کلیدر با اشاره به اینکه "زریاب و دیگر نویسندگان افغانستانی در کشور چندان معرفی نشده‌اند" در ادامه گفت: "ما یک حوزه تمدنی هستیم که می‌خواهیم آن را حفظ کنیم و زنده نگه داریم تا آیندگان در این جهان پر از غوغا، این اهمیت را درک کنند." وی همچنین درباره آثار رهنورد زریاب گفت: "آثار زریاب کمکی است که بین ما و روحیه افسون‌زده هند ارتباط ایجاد می‌کند. در آثار زریاب چهره‌ها، روحیه، رفتار و قلندری‌های هندی دیده می‌شود که بسیار دلنشین است و یکبار دیگر با وجود جدایی‌ای که در تصمیم‌های استعماری بین مرز ما و هند رخ داد، عطر خوشایند فرهنگ هندو را به ذهن ما می‌رساند."

خالق رمان‌های "جای خالی سلوچ"، "روزگار سپری‌شده مردم سالخورده" و "زوال کلنل" در پایان سخنان خود بخش‌هایی از رمان "گلنار و آئینه" رهنورد زریاب را خواند.

نصرالله پورجوادی، استاد دانشگاه نیز در این مراسم با اشاره به وحدت و رابطه فرهنگی دیرینه میان ایران و افغانستان  گفت: "از نظر تاریخی، همه شواهد نشان از وحدت فرهنگی میان سرزمینی که ایران و سرزمینی که افغانستان خوانده می‌شود، دارد. پورجوادی افزود: "امروز آن چیزی که باعث وحدت فرهنگی ما می‌شود بر دوش متفکران و نویسندگان این دو کشور است و یکی از نمونه‌های بارز آن جناب زریاب است که در واقع حامل پیام وحدت فرهنگی میان دو سرزمینی است که ایران و افغانستان نامیده می‌شود."

در ادامه سیروس علی‌نژاد، روزنامه‌نگار هم با یادآوری سال‌های ابتدایی دهه پنجاه خورشیدی گفت: "در سال‌هایی که روزنامه‌نویس بودم مطبوعات افغانستان به روزنامه می‌آمد." وی آن نشریات را "لاجان، کم‌ورق، ابتدایی، با حروف بد و تیترهای نه چندان دلچسب و گزارش‌هایی" توصیف کرد که "خواندنی نبود." وی در ادامه با اشاره به نخستین سفر خود در سال ۲۰۰۵ به افغانستان گفت: "برای اولین‌بار که به افغانستان رفتم؛ دیدم که رسانه در افغانستان به خصوص رسانه‌های تصویری- دیداری دارد جان می‌گیرد و امروز ۳۵ رسانه خصوصی در افغانستان داریم که اکثر آنها خصوصی‌اند و در ایران هنوز یک رسانه تصویری خصوصی نداریم."

سپس رهنورد زریاب درباره نحوه آشنایی خود با نویسندگان و مترجمان ایرانی گفت و یادآوری کرد: "من مرهون، مدیون و بدهکار تمامی نویسندگان بزرگ جهان، پژوهشگران بزرگ جهان و نظریه پردازان بزرگ جهان هستم. در این میان نقش نویسندگان، پژوهشگران و مترجمان ایران، سخت برجسته است." وی با یادآوری اینکه مطالعه اثری از مطیع‌الدوله محمد حجازی، نویسنده ایرانی در کودکی سبب علاقمندشدن او به ادبیات شده، به مجلات، آثار ادبی و سینمایی‌ ایران اشاره کرد که در سال‌های پیش از جنگ در افغانستان، بر اهل فرهنگ در این کشور تاثیرگذار بوده است.
وی همچنین گفت: "در دهه سی با ادبیات جهان از طریق ترجمه‌های مترجمان ایران آشنا شدم. در آن هنگام همه چیزهایی که می‌خواندم از ایران آمده بودند."

زریاب همچنین تاکید کرد که "اثرگذاری فرهنگیان ایران بر فرهنگیان کشور من به بررسی دقیق‌تر و گسترده‌تر نیاز دارد." نویسنده رمان‌های "چارگرد قلا گشتم" و "شورشی که آدمی زاده‌گکان و جان‌ورکان برپا کردند" در پایان گفت: "در حال حاضر ما یعنی دو کشور همسایه ایران و افغانستان با پیوندهای با رشته‌های فرهنگی و تاریخ مشترک، سخت به هم گره خورده‌ایم و خوشبختانه در اوضاع کنونی، روابط گسترده‌تر شده است."

همچنین حسین فخری، داستان‌نویس و منتقد ادبی افغان، منوچهر فرادیس، نویسنده و مدیر انتشارات زریاب در افغانستان، جواد ماهزاده، روزنامه‌نگار ایرانی و یامان حکمت‌آبادی، استاد دانشگاه نیز در این مراسم سخنرانی کردند.