مارک فِرو موّرخ بزرگ فرانسوی چشم از جهان فروبست

مارک فِرو، موّرخ بزرگ فرانسوی، متخصص اتحاد شوروی سابق، استعمار و سینما... چهارشنبه بیست و یک آوریل ٢٠٢١ در سن ٩٦ سالگی در حومۀ شهر پاریس (سن ژرمن آنله) چشم از جهان فروبست.

مارک فرو موّرخ فرانسوی. © .

فِرو در ٢٤ دسامبر ١٩٢٤ در خانواده‌ای یهودی به دنیا آمد. او پدرش را در سن پنج سالگی از دست داد و مادرش، زن زیبای اوکراینی تبار، که طراح لباس در مزون‌های معروف پاریس بود در اردوگاه مرگ آلمان نازی کشته شد. در جریان دومین جنگ جهانی و در آخرین سال دبیرستان، مارک فِرو به یاری معلم فلسفه اش، موریس مرلو-پونتی و به همراه شمار دیگری از دانش آموزان یهودی به منطقۀ اشغال نشدۀ فرانسه گریخت. او در سال ١٩٤٢ در شهر گرونوبل به صفوف حزب کمونیست فرانسه در نهضت مقاومت علیه آلمان نازی پیوست. به دلیل آشنایی اش با زبان آلمانی، در این دوره، فِرو مسئولیت شناسایی سربازان آلمانی در دروازه های شهر را برعهده داشت. پس از شناسایی و دستگیری یاران او، مارک فِرو در ژوئیه ١٩٤٤ به نهضت مقاومت در منطقۀ "ورکُر" پیوست و در سوم سپتامبر همان سال در عملیات آزادسازی شهر لیون شرکت کرد.

در پایان جنگ مارک فِرو تحصیلات خود را همزمان با پژوهش هایی در زمینۀ استعمار ازسرگرفت.  با آغاز نهضت استقلال الجزایر در سال ١٩٥٤ مارک فرو در حمایت از استقلال طلبان الجزایر جنبش ترقی‌خواهانه‌ای علیه استعمار ایجاد و نخستین مطالعات خود را دربارۀ انقلاب اکتبر روسیه آغاز کرد. او به مسکو رفت و به بایگانی  اسناد و فیلم‌های ناشناخته دست یافت. فِرو در سال ١٩٦٠ وارد مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه شد. وی در سال ١٩٦٧ اولین رسالۀ خود را دربارۀ انقلاب اکتبر ١٩١٧ روسیه منتشر کرد و ده سال بعد از رسالۀ دکترای دولتی‌اش در همین زمینه دفاع نمود.

در پی انتشار آثار او دربارۀ انقلاب روسیه، دولت وقت مسکو، ورود فِرو را به مدت ده سال به شوروی ممنوع اعلام کرد.

در این آثار مارک فِرو از انقلاب اکتبر به عنوان کودتای حزب بلشویک یاد می‌کرد و در عین حال می‌گفت که آنچه تاریخنویسی رسمی به عنوان انقلاب پرولتری معرفی می‌کند، در اصل نتیجۀ اقدام زنان، سربازان و دهقانان روسیه بوده است.

از سال ١٩٦٤ و در جریان پژوهش‌هایش دربارۀ انقلاب روسیه مارک فِرو دبیری تحریریۀ نشریۀ مهم تاریخنگاری "آنال" را برعهده گرفت. فِرو در سال ١٩٦٩ مدیر تحقیق در مدرسۀ مطالعات عالی پاریس و همزمان استادیار و سپس استاد در مدرسه پلی‌تکنیک پاریس شد.

مارک فِرو در زمینۀ تاریخنگاری سینما و فیلم نویسنده و پژوهشگری تیزبین و زبردست و مبتکر گونۀ بیسابقه ای از تاریخنگاری در این عرصه بود. در این حوزه مارک فِرو علاوه بر آثار مکتوب صدها فیلم و مستند تاریخی را تهیه و یا در تهیه آنها نقش کلیدی ایفاء کرد و طی سال‌ها مدیریت مرکز ملی بایگانی فیلم در فرانسه را برعهده گرفت.