روایت واقعی فاجعه بیمارستان قندوز چیست و چرا مسئولان آمریکائی و افغان آنرا فاش نمی‌کنند؟

یک هفته پس از فاجعه بمباران بیمارستان "دُکتران بدون مرز" (پزشکان بدون مرز) در شهر "قندوز"، روز گذشته در اعلامیه ای که از سوی ارگ ریاست جمهوری منتشر شد، اشرف غنی به مسئولان سازمان دُکتران بدون مرز اطمینان داد که سربازان افغان در این ماجرای خونین مرتکب هیچ تخطی حقوق بشری نشده‌اند.
این اعلامیه از حضور "کریستوفر استوکس" مسئول عمومی سازمان دکتران بدون مرز و "کلیم مولینی" مسئول بخش افغانستان این سازمان در ارگ ریاست جمهوری خبر داده است. این دو مسئول سازمان با ریاست جمهوری افغانستان دیدار و گفتگو کردند. اشرف غنی در این دیدار تأکید کرد که «قضاوت در این مورد قبل از وقت است» و چگونگی حمله به بیمارستان در قندوز پس از تحقیقات روشن خواهد شد.

از آنجا که در روزهای قبل فرماندهان آمریکائی عملیات مدعی شده بودند که گویا حمله به بیمارستان، بدرخواست نیروهای افغان و گروهی از کماندوهای آمریکائی انجام شده است، اشرف غنی بقصد تکذیب ضمنی چنین ادعائی اظهار نظر کرد که باید مشخص شود که اطلاعات مربوط به موقعیت این بیمارستان چگونه جمع آوری شده و چطور بر مبنای همان اطلاعات حادثه رخ داده است.
رئیس جمهوری افغانستان اضافه کرد که دولتش در این مورد پرسش هائی دارد و برای «پیدا کردن حقایق» یک هیأت با صلاحیت را به قندوز فرستاده است.

آیا "حقایق" این فاجعه نظامی هنوز پنهانند؟
زبان ملایم و دیپلماتیک رئیس جمهوری افغانستان بقصد زدودن اتهام آمریکائی‌ها از چهره سربازان افغان و راندن توپ اتهام به زمین رقیب، همزمان با تناقض گوئی‌های مقامات آمریکائی در باره این حادثه و نیز سخنان طفره‌آمیز مقامات ناتو در کابل، همه و همه نشان از آن دارند که «حقایق» این حادثه را با دشواری می توان برملا کرد.

بی شک ملاحضات سیاسی ناشی از اوضاع دشوار افغانستان، یکی از دلایل پراهمیتی است که مسئولان کشور را به سکوت وامیدارد و اراده زیادی برای کنار زدن پرده های ابهام وجود ندارد.
اینکه طالبان توانستند به این سهولت در مناطق شمالی کشور قدرت نمائی کنند و شهری به اهمیت "قندوز" را بمدت چند روز تصرف کرده و در کنترل خود نگاه دارند و هنوز هم این درگیری‌ها پایان نیافته است، البته برای همه مردم و مسئولان کشور حادثه نگران‌کننده‌ای بود و هنوز هم هست.

بی جهت نیست که وزرای دفاع و داخله در این روزها از ضرورت ادامه حضور آمریکائی ها در کشور صحبت می کنند و یکی از آنها تأکید کرد که نباید بگذاریم سناریوی عراق [به معنای خروج سربازان آمریکائی از کشور] در افغانستان اتفاق بیفتد.

خانم فوزیه کوفی نماینده مردم در پارلمان افغانستان، شاید مصلحت اندیشی کمتری در سخنانش داشت. او گفت «اگر با صراحت و وضوح اشتباهات نظامیان بین‌المللی را در کشور برخ آنها بکشیم، اوباما می‌تواند بگوید خوب اگر چنین است ما هم خواهیم رفت»!

در این میان نمایندگان ضدآمریکائی پارلمان افغانستان که معمولاً در این نوع مواقع دست به اعتراض می‌زنند چرا ساکت هستند؟
"شاه حسین مرتضوی"، سردبیر روزنامه "هشت صبح" در گفتگو با رادیوی بین‌المللی فرانسه اظهار نظر می کند که این نیروهای ضدآمریکائی آماده بودند تا علیه این حادثه اعتراض کنند، ولی چون فرماندهان آمریکائی اعلام کردند که این حمله از سوی دولت افغانستان تقاضا شده است، آنها فعلاً ساکت شده‌اند.

نکته ای که اینک در محافل سیاسی و اجتماعی افغان گوش به دهان میگردد، ادعای برخی نشریات است که خبرنگارشان از قندوز خبر می دهند که گویا گروهی از طالبان در درون بیمارستان موضع گرفته بوده اند. تلویزیون "طلوع"، با تأکید بر این نکته حتی با سربازی مصاحبه کرده است که خود را شاهد عینی این واقعه معرفی می کند.
البته سردبیر نشریه "هشت صبح" یکی دیگر از علل سکوت فعلی فعالان سیاسی در افغانستان را ناشی از آن می‌داند که هنوز ابهامات زیادی بر این حادثه سایه افکنده است. او می گوید تا کنون رئیس جمهوری ٣ کمیسیون را برای تحقیق در این‌باره تدارک دیده است که باید برای انجام تحقیقات به قندوز بروند، در حالیکه اوضاع نا آرام قندوز که صحنه جنگ‌های پراکنده میان طالبان و سربازان دولتی است، هنوز برای انجام تحقیقات مناسب نیست.

آیا واقعاً دولت افغانستان دستور حمله به این بیمارستان را صادر کرده است؟
گرچه روز گذشته اشرف غنی، نقش دولت در حمله به بیمارستان را تکذیب کرد و سربازان افغان را در این عرصه بی‌تقصیر دانست، ولی وی همین چند روز پیش در مقابل سئوال خبرنگاری که دولت را به انفعال متهم میکرد پاسخ داد که مگر این هواپیماها که به قندوز رفتند بدستور کی بوده است؟

مروری بر جزئیات واقعه بمباران بیمارستان
نشریه "لوموند" چاپ فرانسه، در شماره جمعه ٩ اکتبر خود، به بازسازی حوادث منجر به حادثه بمباران بیمارستان قندوز پرداخته است.

روز دوشنبه 28 سپتامبر، در کمتر از ١٢ساعت شهر قندوز سقوط می کند و بدست طالبان می افتد. در این روز بیمارستان دُکتران بدون مرز" از حدود صد نفر زخمی پذیرائی می کند که با گلوله مجروح شده اند".

"گیوم مولینی" مسئول پزشکان بدون مرز در افغانستان به خبرنگار "لوموند" می گوید ما هیچ تفاوتی میان مجروحانی که وارد بیمارستان می شوند نمی‌گذاریم. یکی دیگر از مسئولان این بیمارستان به لوموند خبر می دهد که «در این ماجرا طالبان به بیمارستان آمدند و بما اطمینان دادند که می توانیم فعالیت های خود را بدون نگرانی ادامه دهیم.»

روز سه شنبه ٢٩سپتامبر، همزمان با تعهد وزیر دفاع مبنی بر یک ضد حمله در فاصله ٢٤ساعت آینده، هواپیماها بر فراز شهر ظاهر شدند و مواضع طالبان در اطراف فرودگاه را مورد حمله قرار دادند. در این روز بیمارستان پزشکان بدون مرز آدرس دقیق بیمارستان را برای ارتش افغانستان، ارتش آمریکا و فرماندهی ناتو، فرستاد تا جلوی هر حمله ای به آنها گرفته شود.

چهارشنبه ٣٠ سپتامبر، جنگ در خیابان‌های شهر ادامه می یابد و ارتش دولتی با دشواری طالبان را وادار به عقب نشینی می کند. در این ٣ روز جنگ، بیمارستان ٣۵٠ مجروح جنگی را که ۵٩ نفرشان کودک هستند مورد مداوا قرار می دهد.

پنج شنبه اول اکتبر، در حالیکه دولت تسخیر مجدد شهر را اعلام کرده است، یک مقام بیمارستان "رنزو فریک"، به "لوموند" می گوید که در همین تاریخ در نزدیکی بیمارستان جنگ مغلوبه بوده است.

جمعه ٢ اکتبر، معاون رئیس ستاد ارتش ژنرال "مراد علی مراد"، خبر می دهد که طالبان با پنهان شدن در برخی منازل و ساختمان ها به مقاومت ادامه می دهند. همان شب والی قندوز "حمدالله دانشی" اعلام می کند که «بیمارستان بطور کامل در دست طالبان است که می خواهند از آنجا بسوی شهر موشک پرتاب کنند»؛ او در ادامه این سخنان اظهار عقیده می‌کند که تقاضای حمله به این محل قابل توجیه است.
والی شهر ادامه می دهد که «ما تا مدتی تحمل کردیم که تیراندازی طالبان را به خارج از بیمارستان نادیده بگیریم، ولی بعد به این نتیجه رسیدیم که باید حمله کرد». بروایت والی قندوز، بمباران ها اطراف بیمارستان را نشانه رفته بودند و نه ساختمان اصلی آنرا. ولی این اطلاعات را مسئولان سازمان پزشکان (دکتران) بدون مرز، در قندوز کاملاً تکذیب می کنند.

شنبه ٣ اکتبر سازمان پزشکان بدون مرز اعلام می کند که از ساعت ٢ بعد از نیمه شب هواپیماهای آمریکائی بمباران بیمارستان را آغاز کردند، بلافاصله مسئولان بیمارستان به رابط همیشگی خود در ارتش افغانستان خبر می دهند. آنها همزمان مسئولان سازمان خود در کابل، مسئولان نظامی آمریکائی در کابل و حتی مسئولان نظامی آمریکا در واشینگتن را هم در جریان این حمله می گذارند .
با این حال مسئولان بیمارستان می گویند تا ٣٠ دقیقه پس از این که ما همه مسئولان نظامی را خبر کرده بودیم، هنوز هم بمباران‌ها ادامه یافت. وقتی بمباران‌ها شروع شد، ١٠۵بیمار مجروح و بیش از ٨٠ کادر بیمارستانی افغان و بین المللی در بیمارستان بودند.
"سازمان پزشکان بدون مرز" اعلام کرد که در جریان حملات متعدد هواپیماها،  ١٢کارمند سازمان‌های مردم نهاد و ١٠ غیرنظامی از جمله ٣ کودک به قتل رسیدند. از میان ٣٧ مجروح این حادثه، ١٩ نفر عضو سازمان پزشکان بودند.
همانروز "کلنل بریان تریبوس" سخنگوی ناتو، اعلام کرد که «حملات هوائی به بیمارستان کسانی را نشانه گرفته بودند که برای نیروهای ائتلاف نوعی تهدید قلمداد می شدند و در نزدیکی مرکز پزشکی مستقر بوده اند.»

سخنگوی وزیر داخله، "صدیق صدیقی" نیز اضافه کرد که در جریان این حملات «١٠ تا ١۵طالب کشته شده اند."
این در حالی است که "کریستفر استوکز" دبیر کل سازمان پزشکان بدون مرز، تأکید دارد که هیچ کدام از اعضای اکیپ حاضر در محل، در زمان بمباران و یا قبل از آن، شاهد هیچ درگیری در داخل بیمارستان نبوده‌اند. از سوی دیگر او اضافه می کند که در این حملات ساختمان مرکزی بیمارستان مورد هدف قرار گرفته و هیچ ساختمانی در اطراف آن نه هدف قرار گرفته و نه مورد اصابت بوده است.

یکشنبه ٤ اکتبر "کلنل تریبوس" توضیح داد که حملات هوائی اطراف بیمارستان را نشانه گرفته و شورشیانی را هدف قرار داده بود که بسوی مشاوران نظامی آمریکائی شلیک میکرده‌اند؛ مسئول سازمان پزشکان این ادعا را تکذیب می‌کند و مدعی است که در میان ١٨٠نفر حاضر در بیمارستان همه یا بیمار و یا کادر بیمارستان بوده‌اند.

روز دوشنبه۵ اکتبر، ژنرال "جان کامپ بل" فرمانده نیروهای آمریکائی و ناتو، اعلام کرد که اکنون ما خبردار شده ایم که این حملات بدنبال تقاضای نیروهای نظامی افغان سازماندهی شده است که خود را در معرض آتش دشمن یافته بودند.

سه شنبه ٦ اکتبر، ژنرال "کامپ بل" حرفش را در مقابل سنای آمریکا تصحیح کرد و گفت حتی اگر این حملات توسط ارتش افغانستان تقاضا شده باشد، ما برای انجام بمباران باید قواعدی را رعایت میکردیم، چرا که ما از میان نیروهای ویژه آمریکائی کسانی را در منطقه جنگی مستقر کرده بودیم که مسئولیت داشتند با هواپیماهای جنگی ما تماس مستقیم داشته باشند و وضعیت محلی را گزارش کنند؛ او در مقابل سناتورها اعتراف کرد که این حملات به «اشتباه» انجام گرفته است.
از پذیرش این «اشتباه» تا عذرخواهی رسمی پرزیدنت اوباما از سازمان پزشکان بدون مرز، فاصله زیادی وجود نداشت، ولی بنظر می‌رسد که تا رسیدن به مرحله توضیحات روشنگری که پرده از اسرار این تراژدی خونین بردارد هنوز فاصله زیادی وجود دارد.