رمز گشایی اظهارات خامنه ای پیرامون شرایط سازش اتمی

برخلاف گمانه‌های رسانه‌های غربی، رهبر جمهوری اسلامی اگر چه در لفافه و با احتیاط، روز پنجشنبه در هیأت یک مذاکره کننده آماده برای معامله مشروط ظاهر شد و شرط لازم برای دست یافتن به توافق در" آلماتی-٢" را دریافت امتیازهای موضوعی و فراتر از آنچه در "آلماتی-١" به ایران پیشنهاد شده بود، قرار داد.

طی گفتگوهای اخیر در قزاقستان، نمایندگان غربی گروه ١+٥ در مورد فعالیت مرکز غنی سازی فوردو و موضوع تحریم‌های یک جانبه آمریکا و اروپا علیه ایران، پیشنهادات خود را در مقایسه با پیشنهادات ٩ ماه قبل مسکو، تعدیل کردند.
در مذاکرات اتمی مسکو غرب خواستار «تعطیل» فوردو و خارج ساختن اورانیوم ٢٠ درصد غنی شده از ایران بود و امتیاز متقابل عرضه شده به ایران، به کاهش روند تشدید تحریم‌ها و همچنین اجازه صدور قطعات یدکی هواپیماهای نظامی محدود شده بود.

تعلیق بجای تعطیل
در مذاکرات آلماتی، بجای «تعطیل» فوردو، غرب خواستار «تعلیق» کار در فوردو و خارج ساختن بخشی از اورانیوم ٢٠ درصد غنی شده به خارج و کاهش ذخایر ایران به زیر یکصد کیلوگرم شد.

بمنظور تولید یک بمب اتمی، ٢٤٠ تا ٢٥٠ کیلوگرم اورانیوم با غلظت ٢٠ درصد، پس از افزایش غلظت تا ٩٠ درصد و بیشتر، کافی برای دست زدن به یک انفجار اتمی آزمایشی است. ایران، بر اساس آخرین گزارش دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در حال حاضر حدود ١٨٠ کیلو گرم اورانیوم با غلظت ٢٠ درصد در اختیار دارد و هر ماه قادر است تا میزان ١٥ کیلوگرم برای حجم آن اضافه کند.

ضمن تعدیل درخواست از ایران و رضایت دادن به «تعلیق بجای تعطیل» در مورد فوردو، طی مذاکرات "آلماتی-١" غرب در عرضه امتیازهای متقابل به ایران نیز گشاده دستی بیشتری نشان داد؛ اینبار غرب متعهد شد که ضمن کاهش فشارهای بانکی برای محدود ساختن صادرات مواد پتروشیمی، تحریم طلا برای استفاده در مبادلات خارجی ایران را نیز تعدیل کند.

پیشنهادات تازه، اگرچه نسبت به مواضع غرب در مذاکرات مسکو بهبود یافته تلقی شد، همچنان با سقف انتظارات متقابل ایران فاصله زیادی داشت. پیشنهاد متقابل ایران برای معلق ساختن و یا تعطیل کار در فوردو، لغو تحریم‌های یک جانبه و قبول «حق ایران برای ادامه غنی سازی اورانیوم» و در عمل حفظ چرخه سوخت اتمی بود.

سه نکته در اظهارات خامنه ای
نمایندگان ایران در مذاکرات اتمی آلماتی فورا و وزیر خارجه جمهوری اسلامی متعاقباً، تعدیل مواضع غرب در گفتگوها را " مثبت" خواندند. رهبر جمهوری اسلامی که دارای رأی نهایی در پیشبرد دیپلماسی اتمی کشور است، طی رویکردی محتاطانه تر از نمایندگان خود در گفتگوهای آلماتی، ضمن باز نگاه داشتن در دیپلماسی برای ادامه مذاکرات، روز پنجشنبه خواستار موضوعی ساختن و افزایش امتیازهای متقابل از غرب و کسب تعهد اجرایی از آنها شد.
خامنه ای با اشاره به مذاکرات اخیر آلماتی، یاد آور شد: «غربی ها کار مهمی انجام ندادند که از آن تعبیر به دادن امتیاز شود، بلکه آنها فقط به بخشی از حقوق ملت ایران اعتراف کوچکی کردند». در این اظهارات رهبر جمهوری اسلامی پیشنهادات غرب را اندک و قابل افزایش ارزیابی میکند.

خامنه ای همچنین افزود: «برای سنجش صداقت غربی ها در نشست اخیر، باید منتظر اجلاس بعدی بود». در این بخش از گفته‌های خامنه‌ای نیز آمادگی برای سازش با غرب آشکار است مشروط بر آنکه امتیازهای پیشنهادی در"آلماتی-١" طی اجلاس آینده و در جریان " آلماتی-٢" بهبود یابد.

نکته سومی که در اظهارات روز پنجشنبه علی خامنه‌ای قابل ملاحظه بنظر میرسید، بی اعتمادی او به اجرای توافق‌های احتمالی از سوی غرب است. خامنه ای ضمن اشاره به میانجیگری اردیبهشت ماه سال ١٣٨٩ نخست وزیر ترکیه و رییس جمهور وقت برزیل که با توصیه اوباما رییس جمهور آمریکا صورت گرفت و به صدور بیانیه سه جانبه تهران منجر شد اظهار داشت: «من همانموقع به مسئولان گفتم که پیگیری این راه حل اشکالی ندارد اما بدانید که آمریکایی‌ها آنراقبول نخواهند کرد وهمانطورهم شد».
بموجب بیانیه سه جانبه تهران، قرار بود ١٢٠٠ کیلو گرم اورانیوم غنی سازی شده با غلظت ٣٫٥ درصد ایران، با وساطت فرانسه و روسیه با سوخت اتمی مبادله شود.

نگرانی از طرح براندازی
خامنه ای ضمن در دست گرفتن محتاطانه برگ انجیر، در روز پنجشنبه به بهانه اعلام آمادگی برای سازش مشروط، موضوعی و عادلانه با غرب، نگرانی بزرگتری را نیز با مسئولان دولتی خود و همچنین رهبران غربی در میان گذاشت که تاکنون یکی از بازدارنده های دست یافتن به توافق پایه اتمی با ایران بوده است.

خامنه‌ای بدون اشاره مستقیم به طرح احتمالی براندازی یاد آور شد: «بهانه تحریم‌ها بظاهر موضوع هسته‌ای است اما علت اصلی آن یک هدف بلند مدت است ( براندازی رژیم جمهوری اسلامی) که غربی‌ها بدنبال آن هستند.»

در سال ٢٠٠٣ و دوران رییس جمهوری محمد خاتمی، ملاحظات امنیت رژیم و گرفتن ضمانت برای خودداری از مداخله خارجی در امور داخلی ایران، در مذاکرات اتمی با غرب و مثلث اروپایی ( بریتانیا- فرانسه و آلمان) مطرح بود.
آمریکا نیز مدعی بود که در گذشته متعهد عدم دخالت در امور داخلی ایران بوده و بر این تعهد همچنان وفادار است. طی ٩ دور مذاکرات بی نتیجه ای که در ٢ دولت محمود احمدی نژاد با جامعه اروپا و گروه ١+٥ انجام شد، موضوع "ضمانت امنیت رژیم" با خواسته‌های بلند پروازانه دیگری، منجمله مشارکت در مدیریت جهان، خلع سلاح اتمی و طی دو سال گذشته، نظارت بر امور مربوط به سوریه و مداخله در بحرین، جایگزین گردید.

اینک با تضعیف اقتصادی و تشدید انزوای ایران در نتیجه اعمال تحریم‌ها، جمهوری اسلامی ظاهراً بار دیگر به طرح خواسته های ١٠ سال گذشته باز گشته است. طبق توافق "آلماتی-١"، قرار است مذاکرات کارشناسی مابین نمایندگان ایران و جامعه اروپا روز ٢٨ اسفند در استانبول، و مذاکرات سیاسی اصلی با نمایندگان گروه ١+٥ در ١٦ و ١٧ فروردین در آلماتی برگزار شود.

اگر چه پیش از آغاز مذاکرات آتی، ایران بجای شمشیر چوبی در مذاکرات گذشته، سپر و برگ انجیر بدست گرفته و خواستار دست یافتن به یک توافق موقت برای عبور از بحران داخلی است، در عین حال زیادت‌خواهی گروه‌های تندرو، وضعیت رژیم اسد در سوریه و سرنوشت انتخابات رییس جمهوری ماه خرداد، میتوانند روند گفتگوهای دشوار اتمی با ایران و نتایج آنرا طی هفته‌ها و ماه‌های آینده تحت تأثیر قرار دهند.