دلایل ابراز رضایت ایران و غرب از مذاکرات بی‌نتیجه در آلماتی

طی واکنش دیگری نسبت به مذاکرات سیاسی در آلماتی، خبر گزاری رسمی جمهوری اسلامی مدعی شد: «غرب در این دور از مذاکرات به نحو بی‌سابقه‌ای از مواضع پیشین خود کوتاه آمده».

اگر چه خبرگزاری آسوشیتدپرس، رئوس انتظارات مطرح شده از سوی گروه ١+٥ در مذاکرات آلماتی و تعهد متقابل در صورت برآورده شدن خواسته های جامعه جهانی از جمهوری اسلامی را انتشار داده، تهران بدون دادن کمترین توضیح پیرامون امتیازهای پیشنهاد شده و یا معرفی موارد «عقب نشینی غرب از مواضع گذشته» همچنان به ابراز دلخوشی و رضایت از مذاکرات ادامه میدهد.

بر پایه شواهد موجود، نتیجه اصلی مذاکرات آلماتی حصول «توافق برای ادامه گفتگو» بوده و نه حصول «توافق لمسی مابین طرفین در جریان مذاکرات». به عبارت دیگر طرفین مذاکرات در آلماتی «ادامه وضع موجود را تا برگزاری نشستی دیگر» را مورد تائید قرار داده اند.

تکرار تاریخ
طی ٦ سال گذشته نمایندگان رسمی تهران و نمایندگان جامعه جهانی دیدارهای متعددی داشته و پیرامون فعالیت‌های اتمی جمهوری اسلامی در شهرهای مختلف به گفتگو نشسته‌اند. طی هیچیک از مذاکرات یاد شده کمترین توافق عملی فراتر از «توافق برسر حفظ تماس و ادامه گفتگو» مابین طرفین بدست نیامده است.

تا سال گذشته ایران از تاکتیک «استقبال از مذاکره و تن ندادن به هر نوع مصالحه» بمنظور خریدن وقت سود میبرد. در اجرای این تاکتیک تهران از حمایت سیاسی نیم بند روسیه و چین در جامعه جهانی نیز بهره میگرفت. هدف اعلام نشده ایران طی شش سال گذشته رفع مشکلات فنی چرخه سوخت اتمی و دست یافتن به ظرفیت و ابزار لازم برای مبادرت احتمالی به آزمایش اتمی بود و یا دست کم این موضوعی است که به عنوان اتهام متوجه تهران است.
این ظرفیت با اندکی، اما و اگر، از دو سال پیش تا کنون در اختیار جمهوری اسلامی قرار داشته و فعالیت‌های اتمی دو سال گذشته موقعیت ایران را در رابطه با ایجاد ظرفیت لازم برای مبادرت به انفجار اتمی تغییر محسوسی نداده است.

از دوسال پیش تاکنون، رشد فنی ایران در رابطه با توسعه کیفی و کمی چرخه سوخت اتمی منجمله بکار گرفتن تعداد بیشتری سانتریفیوژ با کیفیت بهتر و بازده بیشتر، نسبت سانتریفیوژهای موجود در نطنز و فردو، به دلیل اعمال نظارت سازمان‌های اطلاعاتی غرب بر تجارت خارجی ایران، بسیار کندتر از گذشته شده است.
در مقابل، طی دو سال گذشته هزینه های ایران به دلیل اعمال تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اروپا به سرعت افزایش یافته است. به این ترتیب طی دو سال گذشته دستاوردهای اتمی ایران رو به کاهش و هزینه‌های اقتصادی، مالی و سیاسی ایران رو به افزایش داشته است.

با این وجود آمریکا علیرغم رضایت خاطر از ادامه وضع موجود و با استفاده از ضعف‌های راهبردی و اشتباهات تاکتیکی سیاستگذاران جمهوری اسلامی، همچنان ایران را به وقت‌کشی در میز مذاکرات متهم میکند در حالی که بخش‌هایی از حاکمیت سیاسی جمهوری اسلامی نگران ادامه وضع موجود و بدنبال یافتن راه حل آبرومندانه برای خروج از وضعیت کنونی است و نه ادامه آن.

آمریکا و زدن نعل وارونه
به گزارش سایت وزارت خارجه آمریکا، جان کری، وزیر خارجه آن کشور روز پنجشنبه ٢٥ بهمن طی یک کنفرانس خبری در واشنگتن در کنار بان کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل قرار گرفت و ضمن دعوت از نمایندگان ایران برای «حضور در مذاکرات و بحث پیرامون پیشنهادهای واقع بینانه» اخطار کرد: «ما(آمریکا)، دردام فرآیند تأخیرپشت تأخیر (از سوی ایران) نخواهیم افتاد!»

چند روز بعد، در ٢٧ ماه فوریه و همان روز که خانم وندی شرمن، رییس هیأت نمایندگی آمریکا در مذاکرات آلماتی، عازم عربستان سعودی، اردن و اسرائیل بود تا نتایج مذاکرات اتمی با ایران را در اختیار رهبران کشورهای هم پیمان با واشنگتن قرار دهد، آقای جان کری مذاکرات آلماتی را «مفید» خواند. روز بعد ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا نیز در اظهار نظری مشابه مذاکرات آلماتی را «مفید» معرفی کرد.

تفاوت های مفید و مثبت
واقعیت این است که در مذاکرات آلماتی مواضع غرب در مقابل ایران تغییری نداشته، چه رسد به "تغییر بی سابقه" که مورد ادعای ایران است. دو روز بعد از پایان مذاکرات آلماتی، دیپلمات‌های شرکت کننده در مذاکرات بدون ذکر نام عدم تغییر مواضع ١+٥ در برابر ایران را مورد تائید قرار دادند. در صورت خلاف واقع بودن این اظهارات جمهوری اسلامی میتوانست مورد و یا موارد تغییر مواضع غرب را بازگو کند.

پیش از اظهار نظر نمایندگان غرب پیرامون مذاکرات، یک عضو هیأت نمایندگی ایران نیز بر عدم تغییر موضع غرب صحه نهاد. خبرگزاری جمهوری اسلامی "ایرنا" روز 27 فوریه از قول همان "منابع نزدیک به هیئت ایرانی" که از «تغییر بی سابقه مواضع غرب» یاد کرده بود نقل کرد که «ایران در آلماتی تنها پاسخ به سؤالات مطرح شده در مذاکرات (بی نتیجه) مسکو را دریافت کرده است.»

مطالب مطرح شده از سوی ایران در مذاکرات بی نتیجه مانده ٩ ماه پیش در مسکو بر پایه خواسته‌های ایران در مذاکرات شکست خورده بغداد، حول ٥ محور شکل گرفته بود. وضعیت داخلی بحرین، موضوع سوریه و رژیم اسد، خلع سلاح اتمی در جهان، ظرفیت اتمی اسرائیل، در کنار درخواست قبول حق ایران برای ادامه قانونی غنی سازی اورانیوم، در شمول طرح ایران قرار داشت. در حال حاضر و برخلاف ادعای ایران، کمترین نشانه‌ای دال بر تغییر سیاست‌های غرب و همسایگان ایران در هیچیک از موارد یاد شده در دست نیست.

مذاکرات آلماتی در حدود ٩ ماه بعد از مذاکرات مسکو صورت گرفته. دور بعدی مذاکرات قرار است روزهای ١٦ و ١٧ فروردین در آلماتی تکرار شود. بر اساس اظهارات اقای جلیلی قرار است «طی شش ماه آینده گام‌های مثبت اعتمادسازی متقابل (و نه بیشتر) از سوی طرفین برداشته شود.»

در نتیجه اعمال تحریم‌ها، از سال گذشته تاکنون، ایران هر ماه تا حدود ٤ میلیارد دلار در نتیجه کاهش صادرات نفت از دست داده است. در نتیجه اعمال تحریم‌های بانکی طی همین مدت هزینه تجارت خارجی ایران تا ٤٠ درصد افزایش یافته است.
به این ترتیب هزینه‌های مستقیم ادامه وضع موجود برای ایران هر ماه به حدود ٦ میلیارد دلار و در سال به حدود ٧٠ میلیارد دلار میرسد! در مقابل این هزینه نجومی که حتی اقتصادهای بزرگ جهان نیز قادر به تحمل فشارهای ناشی از آن نیستند، جمهوری اسلامی نزدیک به ١٠٠ کیلو گرم اورانیوم با غلظت ٢٠ در صد تولید کرده که بهای آن در بازار آزاد از چند صد هزار دلار فراتر نمی‌رود.

هزینه ادامه وضع موجود از مسکو تا آلماتی برای ایران نزدیک به ٤٥ میلیارد دلار بوده. از آلماتی ١ تا آلماتی ٢، و در طول یک ماه آینده، ٦ میلیارد دلار هزینه تازه به ایران تحمیل خواهد شد. تا ٦ ماه دیگر که دو طرف قرار است «اعتماد سازی» کنند، ٣٥ میلیارد دلار هزینه های تازه به ایران تحمیل میشود. در پایان ٦ ماه که رهبران جمهوری اسلامی در انتظار اعتماد سازی نشسته اند، قرار است تکلیف دولت بعدی ایران روشن شده باشد.

دقیقاً به همین دلیل غرب ادامه وضع موجود را که از یک سو در مسیر ضعیف‌تر ساختن مواضع جمهوری اسلامی و از سوی دیگر در جهت تعیین تکلیف جنگ قدرت کنونی در سیاست داخلی ایران است «مفید» میخواند.

رییس هیأت نمایندگی ایران نیز که قادر به توضیح هزینه‌های نجومی و مقایسه آن با امتیازهای پیشنهادی غرب نیست، در تعریف مذاکرات، آنرا «مثبت» معرفی میکند.