جلیلی، ولایتی و قالیباف: کالبد شکافی سه دولت محتمل (١)

نگاهی به گذشتۀ نزدیک

پیش از غربال نهایی نامزدهای متعهد به انقلاب و رهبر، هاشمی مدعی شماره یک رسیدن به دولت بود. دولت کنونی نیز به مشائی دلبسته بود که در صورت رسیدن نامحتمل به قدرت، معجزات نیمه‌تمام پدیده هزاره سوم را تکمیل کند.
فارغ از امیال دولت و خوش خیالی هاشمی و شرکای اصلاح طلب او، رهبر جمهوری اسلامی سودای دیگری در سر داشت و از راه یکنواخت کردن شاخه های قدرت به هدایت مستقیم دولت فکر میکرد.

از دو سال پیش و در اوج نافرمانی ها و یکه‌تازی های احمدی نژاد، علی خامنه ای به تغییر"دولت ریاستی" به "دولت پارلمانی"  علاقمند شد و در این اندیشه بود که مجال بروز شکاف در شاخه های قدرت را از نظام تحت فرمان خود بگیرد.
این فکر با وجود تبلیغات علی لاریجانی در خوبی‌های آن، به دلیل بروز مقاومتهایی در درون و بیرون از هرم قدرت، مسکوت گذاشته شد. با این وجود، قصد علی خامنه ای برای اداره مستقیم دولت بی تغییر ماند.

تا سال 1388 و تشکیل دولت دوم احمدی نژاد، رهبر جمهوری اسلامی علاوه بر پایگاههای سنتی قدرت، در ترکیب دولت نیز سهیم بود. مسئولان وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت اطلاعات و وزارت خارجه در عمل با نظرخواهی مستقیم از علی خامنه ای انتخاب میشدند و محمود احمدی نژاد نیز در ترکیب دولت اول تا اندازه ای این حدود را رعایت کرده بود، اما، در فاصله کوتاهی پس از تثبیت موقعیت به فکر تنگ کردن دایره قدرت رهبر در دولت افتاد.

شروع رویارویی

معرفی صادق محصولی برای وزارت نفت در ابتدای کار تنها تلاشی بود که احمدی نژاد برای شکستن دایره قدرت رهبر جمهوری اسلامی صورت داد که با اشاره علی خامنه ای به مجلس و رد صلاحیت او، این تلاش به شکست کشیده شد.
سه وزیر و گماشته دیگر رهبر را احمدی‌نژاد تا مدتی تحمل کرد و متکی در وزارت خارجه، اژه‌ای در وزارت اطلاعات، و مصطفی پورمحمدی در وزارت کشور تا مدتی باقی ماندند.

تلاشهای احمدی‌نژاد برای یک‌دست کردن ترکیب دولت، و در اختیار داشتن مهره‌های مطیع، گذشته از وزیران مدعی، متوجه وزیران دست نشانده رهبر نیز بود. در ادامه این تلاشها با اندکی تقدم و تاخر احمدی نژاد سه وزیر دست نشانده مستقیم علی خامنه ای را نیز برکنار کرد، و اژه‌ای جای خود را به حیدر مصلحی ومصطفی پورمحمدی منصب خود، بعد از برکناری را به علی کردان داد.

منوچهر متکی نیز در دولت دهم برکنار شد. یورش احمدی نژاد برای تصرف وزارت نفت که ثروت کشور در آن نهفته بود با مقاومت حوزه قدرت علی خامنه ای و هیات موتلفه روبرو بود. سپاه هم که برای سهم خواهی اقتصادی اشتهای بیشتری یافته بود از مدعیان خط سوم نفوذ در نفت بود.
تاکتیک احمدی نژاد برای تصرف وزارت نفت، بر خلاف سایر وزارتخانه ها، تصفیه از پائین و حرکت به سمت نوک هرم قدرت بود. این آرایش هجومی در نهایت با از میان بردن تمامی لایه های مدیریتی و فنی با سابقه نفت و خانه‌نشین کردن آنها و البته پرداختن رشوه های میلیارد دلاری، در شکل پیمانهایی کلان با ترک مناقصه به قرارگاه خاتم الانبیای سپاه به نتیجه رسید.

طی دور دوم مقابله، عقب نشینی تدریجی علی خامنه ای از پایگاههای قدرت خود در دولت با بسیج مجلس و کنار گذاشتن علی کردان از وزارت کشور شکل تهاجمی گرفت و با ایستادگی بعدی در برابر تصمیم رییس دولت مبنی بر برکناری حیدر مصلحی از وزارت اطلاعات به اوج رسید.

در این مرحله از رقابت قدرت که در عمل از میانه عمر دولت نهم آغاز و در میانه عمر دولت دهم به اوج رسیده بود با شکست احمدی نژاد از علی خامنه ای پایان یافت.
با آموختن از تجربه نافرمانی های احمدی نژاد، علی خامنه ای مصمم به اعمال قدرت کامل در دولت بعدی و هدایت آن شده است. داشتن هشت سال تجربه رییس جمهوری، اداره مستقیم 4 تا 5 وزارتخانه طی 20 سال گذشته، بعلاوه هدایت همزمان نیروهای مسلح، قوه قضائیه، شورای امنیت ملی و بنیادهای تحت فرمان، او را قانع ساخته که بیش از هر فرد دیگری دارای قابلیت هدایت قدرت اجرایی و اداره کشور است.

با این پنداشت، علی خامنه ای که ظاهرا تمامیت‌خواهان درون حاکمیت و حاضر در مجلس، فرماندهان سپاه و شاخه ای از روحانیت دست درکار نظام و اعضاء مجلس خبرگان نیز حامی آن شده اند، در اندیشه قبضه کامل قدرت است و سه نامزد اصلی برای رسیدن به ریاست تشریفاتی دولت عبارتند از علی اکبر ولایتی، سعید جلیلی و محمد باقر قالیباف...
(ادامه دارد)