با توقف نفت‌کش‌های اجاره‌ای صدور نفت ایران محدودتر می‌شود

روز سه شنبه جان کری وزیر خارجه آمریکا طی یک بیانیه کوتاه مطبوعاتی اسامی ده کشور اروپایی معاف شده از تحریمها را بعلاوۀ ژاپن انتشار داد. در بیانیه جان کری دلیل معاف شدن کشورهای یادشده از شمول تحریمها، به "کاهش قابل ملاحظه واردات نفت ایران" نسبت داده شده است.
ده کشور اروپایی که در لیست معافیت‌ها قرار داده شده‌اند عبارتند از بلژیک، جمهوری چک، هلند، لهستان، اسپانیا، آلمان، فرانسه، ایتالیا، بریتانیا و یونان. ده کشور اروپایی تنها به این دلیل از شمول تحریمها معاف شده‌اند که از تاریخ اول ژوئیه سال گذشته و در اجرای تحریم‌های یک جانبه اروپا واردات نفت از ایران را بطور کامل قطع کرده‌اند.
واردات نفت ژاپن از ایران نیز با وجود افزایش قابل ملاحظه نیاز آن کشور به واردات نفت، برای جایگزینی برق تولیدی راکتور های اتمی تعطیل شده، تا میزان 40 درصد کاهش یافته و به متوسط 190 هزار بشکه در روز رسیده است.
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی نیز طی یک اقدام نمایشی، بعد از قطع کامل واردات نفت ایران از سوی جامعه اروپا، صادرات متوقف شده نفت به اروپا را منع کرد! به این ترتیب معافیت یادشده کمترین تاثیری در وضعیت صادرات نفت ایران به اروپا نخواهد داشت.
بنا بر قانونی که در سال 2011 مورد تصویب کنگره آمریکا قرار گرفت و به دولت آن کشور ابلاغ شد، مفاد تحریم‌هایی که علیه ایران بموقع اجرا گذاشته شده، می‌باید هر شش ماه مورد بررسی و بازبینی قرار گرفته و تمدید شوند.
بنا بر همین مصوبه بخشی از تنبیهات اعمال شده علیه ایران را در صورت صواب‌دید، می‌توان معلق نهاد. از این لحاظ مفهوم اعلام معافیت شش ماه تمدید شده برای یازده کشور نه به معنی پشتیبانی از ادامه صادرات نفت ایران که در حقیقت تشویق منع خرید نفت از ایران است.
در نتیجه اعمال تحریمها صادرات نفت ایران بیش از 1.2 میلیون بشکه در روز کاهش یافته و ایران که تا دوسال پیش بعد از عربستان سعودی در رتبه دوم صادرکنندگان نفت اوپک و در مقام چهارمین صادرکننده بزرگ نفت جهان قرار داشت، اینک در جمع کشورهای عضو اوپک از نظر صادرات نفت خام بعد از عربستان، عراق، کویت، لیبی و ونزوئلا قرار گرفته است.

بقیه خریداران

علاوه بر ده کشور اروپایی بظاهر معاف شده، در 7 ماه مارس سال گذشته بیست کشور غیراروپایی نیز از چنین معافیتی برخوردار شده اند، اما به دلیل "کاهش داوطلبانه خرید نفت از ایران"- و نه مصون ماندن از شمول تحریمها!
هند، ترکیه و کره جنوبی که بزرگترین خریداران نفت خام ایران محسوب میشوند از جمله کشورهایی هستند که با نسبت های متفاوت طی 14 ماه گذشته نفت کمتری در مقایسه با سال پیش از ایران خریده و در لیست کشورهای معاف از تحریم قرار گرفته اند.
در توضیح "سیاست تنبیه و تشویق" علیه ایران که در زمان خانم کلینتون وزیر خارجه سابق آمریکا از آن بعنوان "دیپلماسی هوشمند" یاد میشد جان کری وزیر خارجه کنونی روز سه شنبه 13 ماه مارس تاکید کرد: "پیام شفاف جامعه جهانی به حکومت ایران این است که یا گام‌های محکم در راه رفع نگرانی‌های موجود در رابطه با برنامه اتمی خود بردارید و یا در انتظار افزایش فشارها و انزوای بیشتر بمانید."

توسل به فروش قاچاق

ظرفیت انبار کردن نفت استخراج شده ایران در شناورها و نفت کش‌های اجاره ای و یا در خشکی محدود است. قطع تولید نفت بخصوص از چاههای سالمند و با فشار کم نیز به از دست رفتن همیشگی ذخیره باقی مانده آنها منجر خواهد شد.
بمنظور تقلیل زیانهای ناشی از این وضعیت بحرانی در صنایع نفت، که از یک سو به کاهش سالانه 40 میلیارد دلار درآمدهای ارزی انجامیده و از سویی خطر از دست رفتن صدها میلیارد دلار ذخایر نفت باقی مانده در چاههای سالمند را، در صورت قطع تولید، جدی ساخته است، ایران از طریق واسطه های بین المللی مبادرت به اجاره و خرید غیرمستقیم نفتکش نموده و تلاش میکند نفت تولیدی خود را بصورت قاچاق بفروش برساند.
بمنظور مقابله با اقدامات قاچاق ایران، روز پنجشنبه 15 ماه مارس جاری دولت آمریکا یک تاجر یونانی بنام دیمیتری سکمبیس را به تشکیل شرکتهای ساختگی برای کمک به خرید و اجاره نفتکش‌های فرسوده برای ایران متهم کرد و متعاقبا ضمن ممنوع ساختن معامله اتباع آمریکا با وی، دارایی های شناخته شده وی و شرکتهای منسوب به او را مسدود کرد.
بنا بر گزارش خبرگزاری رویترز، سال گذشته کمبیس ده فروند نفتکش برای ایران خریداری کرده است. از این نفتکش‌ها برای حمل نفت از بنادر ایران، انتقال نفت بر روی آب از یک نفتکش به نفتکش دیگر (بمنظور پنهان ساختن منبع حمل نفت) و فروش آن در بورس‌های سنگاپور و بنادر چین و همچنین به خریداران تک محموله‌ای استفاده می‌شده است.
هر یک از تانکرهای یادشده قادراند در هر نوبت محموله‌ای از نفت خام به ارزش تا 200 میلیون دلار آمریکا را حمل کنند.
بمنظور مقابله با اقدامات ایران برای فروش قاچاق نفت، دولت آمریکا دولت یونان را تحت فشار قرار داد و دولت یونان استفاده از پرچم آن کشور بر فرار نفتکش‌های منسوب به تبعه خود (کمبیس) را منع نمود.

ادامه صادرات تقلیل یافته نفت خام ایران در گرو موفقیت احتمالی مذاکرات اتمی برنامه‌ریزی شده با کارشناسان جامعه اروپا در استانبول و نمایندگان ارشد گروه موسوم به 1+5 در شهر آلماتی قزاقستان است. در صورت رسیدن به یک توافق اتمی پایه در اجلاس آلماتی روند افزایشی تحریم‌های یکجانبه  کندتر خواهد شد. در صورت شکست مذاکرات، تحریم‌های یک‌جانبه کلیه بخشهای تجارت خارجی ایران را در بر خواهد گرفت. روزنامه معتبر وال استریت جورنال روز جمعه 16 ماه مارس گزارش داد که کشتی‌های شرکت‌های کشتی‌رانی که به حمل کالا به بنادر ایران مبادرت کنند، از پهلو گرفتن در بنادر آمریکا محروم میشوند.