افزایش شتابان ارزش سهام در بورس های عمده جهان علیرغم رکود اقتصادی

در سالی که گذشت اکثریت قریب به اتفاق شاخص بورس های مهم جهان شاهد یک رشد بی سابقه بودند.رشد شاخص بورس های آمریکا، اروپا و آسیایی طی پنج سال گذشته، یعنی از آغاز بحران مالی و اقتصادی در جهان رکورد تازه ای را بر جای گذاشتند.حتی بورس آتن، علیرغم شرایط اقتصادی بسیار خراب و بحرانی یونان، یک رشد فوق العاده 25 در صدی را تجربه کرد.بسیاری از تحلیل گران مالی و اقتصادی برای سال 2013 میلادی در انتظار تداوم پیشرفت شاخص های بورس اوراق بهادار در جهان هستند. برخی از آنان پیش بینی میکنند که روند رشد شاخص های بورس های مهم جهان در سال میلادی جاری- سال 2013 شتاب کمتری خواهد یافت. 

در سال 2012 میلادی، بازدهی سهام اوراق بهادار در بورس های اروپایی، آسیا و اقیانوسیه(بدون ژاپن)، چین، و آسیا و اقیانوسیه به ترتیب 18.3 در صد،16 در صد، 15.5 در صد و 15 در صد بوده است.

در این سال، سود سهام 500 شرکت مهم آمریکایی که شاخص کلی S&P 500 را در بورس های آمریکا تشکیل میدهند، 13.80 در صد رشد کرده است.
در کانادا در سال 2012 میلادی شاهد رشد بازدهی شرکت های این کشور هستیم. سود دهی شرکت های کانادایی که شاخص S&P/TSX رادر بورس کانادا تشکیل میدهند 18.6 در صد بوده است. در فرانسه، بورس سهام 40 شرکت مهم این کشور، یعنی شاخص CAC 40 که به نسبت دیگر کشورهای منطقه یورو از رشد نسبتاً کمتری برخوردار بوده است، 15.6 در صد رشد کرده است.

روند رشد شتابان بورس های جهان در حالی که رشد اقتصاد جهان دچار کندی شده و رکوداقتصادی، بسیاری از کشورهای غربی، خصوصاً کشورهای اروپایی را تهدید می کند پرسش برانگیز است.

در حالی که رشد متوسط اقتصادی در منطقه یورو در سال 2012 میلادی نزدیک به صفر بوده است و برای سال 2013 میلادی، برخی از نهادهای جهانی از جمله آژانس بین المللی اعتبار سنجی "استاندارد اند پورز" یک رشد منفی اقتصادی را در منطقه یورو پیش بینی میکند، چگونه میتوان باور داشت که شرکت های عمده اروپایی در سال 2012 به طور متوسط 18.3 در صد بازدهی مثبت داشته و پیش بینی میگردد که سود سهام شرکت های عمده اروپایی در سال 2013 به سهولت از مرز 12 در صد بگذرد؟

چگونه میتوان این تناقض را تعریف کرد؟
شاید دنیای سرمایه داری از واقعیت های ملموس اقتصادی فاصله گرفته و در یک دنیای مجازی به سر میبرد؟ شاید هم آنها حق دارند وافزایش شتابان شاخص بورس های سهام در جهان، علامتی است که رشد اقتصادی را از سال 2013 به بعد نوید میدهد و آنان در حال سبقت گیری از دیگرانند. به هرحال می توان این فرض را قبول کرد که اگر مردم عادی در زمینه های اقتصادی پدیده های ظاهری را می بینند و قضاوت میکنند، سرمایه گذاران و دست اندر کاران دنیای سرمایه داری، پیچش های درونی این پدیده را بهترمی بینند. به مصداق مثل معروف، "ما، مو را می بینیم، و آنان، پیچش مو."

افزایش شتابان بورس های سهام اوراق بهادار در جهان درسال 2012 میلادی و چشم انداز مثبت رشد آن در سال 2013 در وهله نخست این واقعیت را نشان میدهد که تقاضا برای خرید سهام شرکت ها بر عرضه سهام پیشی گرفته و در این شرایط، ارزش سهام شرکت ها در بورس های جهان به مانند هر کالای دیگری بر اساس قانون عمومی اقتصادی عرضه و تقاضا با کشش بیشتر تقاضا نسبت به عرضه روبرو گردیده و در نتیجه، روند صعودی داشته است.
اما، چه عواملی این امواج فزاینده تقاضای سهام را در سطح اقتصاد جهان به وجود آورده است؟
پاسخ به این پرسش از دو دیدگاه اقتصادی کلان و خرد قابل بررسی می باشد. از نقطه نظر کلان، این چرخش در بورس را باید در عملکرد بانک های مرکزی جهانی، خصوصاً بانک مرکزی آمریکا، اروپا، ژاپن، و برزیل جستجو کرد. در واقع، بانک های مرکزی عمده در جهان یک سیاست عرضه پول ارزان و تزریق آن به سیستم بانکی را با بهره ای بسیار بسیار پائین از سال های بعد از بحران اقتصادی اخیر شروع کردند.
این سیاست عرضه پول ارزان به وسیله بانک های مرکزی عمده جهان با مداخله بانک مرکزی اروپا در نیمه دوم سال 2012 مبنی بر خرید دیون دولتی کشورهای منطقه یورو که دچار مشکل هستند و تحت شرایطی ابعاد جدیدی به خود گرفت.در همین حال بانک مرکزی آمریکا اعلام کرد که نرخ بهره مأخذ این بانک که اکنون نزدیک به صفر است را تا مادامیکه اشتغال به بهترین وضعیت خود در کشور بازنگردد و رشد اقتصادی بهینه ای در آمریکا دوباره آغاز نگردد، افزایش نخواهد داد. شایان توجه است که اقدامات مشابهی در ژاپن ، برزیل و دیگر کشورهای جهان بازارهای مالی جهان را که آغاز گر بحران مالی و اقتصادی جهان در سال 2007 میلادی بودند، آرام ساخت و بدانها اطمینان داد که پول ارزان و در دسترس برای اقتصاد های عمده جهان تداوم خواهد داشت. خوب، در چنین شرایطی، بازارهای مالی جهان رقبای پر قدرت و داری پشتوانه قوی، مانند بانک های مرکزی اروپا، آمریکا، ژاپن ، برزیل و دیگران را در برابر خود دیدند. با مداخله این بانک های مرکزی، تنش در بازارهای مالی جهانی فروکش کرد و در همان حال بهره اوراق قرضه دولتی کشورهای دچار مشکل در اروپا به طور چشم گیری کاهش یافت. پائین آمدن بهره اوراق قرضه دولتی و دیگر دیون دولتی با کاهش بهره وام های بانک ها نیز همراه بود. در نتیجه، بازدهی پول و سرمایه گذاری در اوراق قرضه دولتی و دیگر دیون دولتی و شبه دولتی، با بازدهی و سود دهی بسیار کمتری همراه گردید و این امر به نوبه خود قسمت عمده ای از سرمایه هایی را که پیش تر در بازار اوراق قرضه دولتی متمرکز شده بود، آزاد کرد و آنها را به سوی بازار های سهام اوراق بهادر در بورس های عمده جهان هدایت کرد
در همین حال ، یعنی در سال 2012 میلادی، ارزش فلزات پرقیمت در بازارهای جهانی به شدت کاهش یافت. ارزش طلا در بازارهای جهانی در سال 2012 میلادی بیش از 10 درصد کاهش یافت.این کاهش ارزش طلا در بازارهای جهانی عامل مؤثر دیگری است که سرمایه گذارانی را که پیش تر به خرید طلا مبادرت میکردند، به سوی بازار سهام در بورس های جهانی هدایت کرد.

به موازات کاهش ارزش طلا و دیگر فلزات قیمتی در بازارهای جهان، شاخص قیمت منابع طبیعی و اولیه به نحو چشم گیری در جهان کاهش یافت. در سال 2012 میلادی این شاخص به میزان 10.6 در صد کاهش یافته است.

در همین حال سرمایه گذاری در بخش ساختمان و مسکن به دلیل حباب هایی که در این بخش و در برخی از کشورهای جهان، خصوصاًٌ آمریکا و اسپانیا به وجود آمده بود، همواره با مشکلاتی روبرو بوده است.

مواردی که بر شمردیم، می تواند دلایل چرخش در بازار بورس سهام را توجیه کند. اما پرسشی که بدون پاسخ میماند و در میان مدت نمی توان پاسخی مناسب برای آن یافت ، آنست که با توجه به آنکه دوران رونق اقتصادی هنوز در جهان آغاز نگردیده و چشم انداز مثبتی نیز در این باره مشهود نیست- رشد اقتصادی جهان در سال 2013 فقط 3.3 در صد بر آورد شده، چرا سهام شرکت ها در بورس اوراق بهادار رشدی دورقمی و شتابان دارند؟