چالش های بر سر راه سیاست نوین انرژی آلمان

چرخش در سیاست انرژی آلمان که از فردای انفجار در نیروگاه های هسته ای فوکوشیما در ژاپن شتاب تازه ای به خود گرفت، کماکان مورد حمایت و پشتیبانی مردم آلمان قرار دارد. در سیاست نوین انرژی آلمان پیش بینی شده است که مرحله گذار از انرژِی های خطرناک و آلوده کننده محیط زیست، مانند انرژی هسته ای و انرژی های فسیلی تا سال 2050 میلادی جای خود را به انرژی های جایگزینی پاکیزه بدهند.روند این چرخش سیاسی انرژی در آلمان در برگیرنده چه مشکلاتی است؟ آیا سیاست جایگزینی انرژی های آلوده به وسیله انرژی های تازه و پاکیزه طبق برنامه ریزی انجام شده قابل اجرا خواهد بود؟ 

درچهارچوب این مجله رادیویی تلاش خواهیم کرد که ضمن بررسی این چرخش در سیاست انرژی، مشکلات بر سراه آلمان برای رسیدن به اهداف برنامه ریزی شده را مورد بررسی قرار دهیم.

در چهارچوب این چرخش سیاست انرژی، آلمان در نظر دارد تا در مرحله نخست، یعنی تا سال 2022 میلادی تمامی نیروگاه های هسته ای خود را از چرخه تولید انرژی در این کشور خارج کند و در افق سال های2020 میلادی سهم انرژی های پاکیزه در کل تولید انرژی در این کشور را به 40 در صد افزایش دهد.
در مرحله بعد، آلمان در نظر دارد تا سال 2050 میلادی سهم انرژی های پاکیزه را به 80 در صد کل انرژی های مصرفی افزایش دهد و به تدریج تولید انرژی های فسیلی را نیز مانند انرژی هسته ای کنار بگذارد.
تحلیل گران اقتصادی، هزینه این گذار انرژی در آلمان را بیش از 300 میلیارد یورو برآورد میکنند.

و اما پیش از آنکه به مشکلات بر سر راه آلمان در این سیاست بلند پروازانه انرژی بپردازیم، نگاهی گذرا به نحوه و شرایط تولید انرژی در کشورهای عمده اروپایی از گذشته تا حالا، ما را با این واقعیت آشنا می کند که کشورهای عمده اروپا همواره تلاش کرده اند تا در جهت خود کفایی انرژی حرکت نمایند و در این رهگذر، با توجه به امکانات بالقوه، استراتژی های مختلفی را برای تامین انرژی مورد نیاز خود برگزیده اند..

در آلمان با توجه به وفور معادن طبیعی ذغال سنگ و لیگنیت بیش از 42 در صد کل انرژی تولیدی این کشور از این منابع تأمین میگردد. این در حالی است که سیاست تولید انرژی فرانسه بر محور انرژی هسته ای متمرکز شده و این کشوربیش از 75 انرژی مورد نیاز خود را از نیروگاه های هسته ای تأمین می کند.
در کشور بریتانیا، با توجه به وجود گاز طبیعی دریای شمال، سیاست انرژی این کشور بر گایه استفاده از گاز طبیعی قرار دارد. بریتانیا هم اکنون بیش از 46 در صد نیازهای انرژی خود را از گاز تأمین می کند.
جدول زیر منابع مختلف تولید انرژی را در سه کشور آلمان، فرانسه و بریتانیا نشان میدهد:

جدول1- منابع مختلف تولید انرژی(درصد)

	آلمان	فرانسه	بریتانیا
انرژی هسته ای	23	75	16
ذغال سنگ	42	4	28
گاز	15	5	46
هیدرولیک	4	12	2
انرژیهای پاکیزه	14	3	6
غیره	2	1	2

منبع: دیده بان صنایع الکتریک اروپا سال 2011

اما چرخش ریشه ای در سیاست انرژی آلمان در وهله نخست منجر به بالارفتن قیمت انرژی در این کشور میگردد.هم اکنون، قیمت تولید انرژی در آلمان نسبت به همسایگان عمده اروپایی اش بسیار بالا می باشد و افزایش در قیمت انرژی در فاصله کمتر از 18 ماه به انتخابات آینده پارلمانی این کشور بحث های زیادی را در حزب حاکم این کشور برانگیخته است.
در حالی که قیمت تولید "یک کیلو وات ساعت" انرژی در آلمان 22 سنت می باشد، همین مقدار انرژی در فرانسه با قیمت 13 سنت و در بریتانیا با قیمت 14 سنت تولید میگردد. هم اکنون حدود 20 در صد از انرژی های تولیدی در آلمان در زمره انرژی های پاکیزه بوده و روند افزایش انرژی های پاکیزه در تولید انرژی در این کشور، قیمت تمام شده انرژی را باز هم در آلمان افزایش خواهد داد.
دیروز، شرکت های اصلی آلمانی که در زمینه انتقال انرژی فعالیت می کنند اعلام کردند که توسعه شبکه های انتقالی برای استفاده از انرژی های پاکیزه  با افزایش 50 در صدی مالیاتی برای مصرف کنندگان آلمانی همراه خواهد بود. بر آور می شود که این مالیات جدید، بودجه مصرف انرژی را در خانوارهای آلمانی به طور متوسط به میزان 185 یورو در سال افزایش خواهد داد.
در چنین شرایطی پیتر التمایر وزیر محیط زیست آلمان در مقاله ای در روزنامه آلمانی بیلد نوشت: " بدون تردید، این چرخش سیاسی در زمینه انرژی، مجانی نبوده و مستلزم هزینه هایی است".
با این وجود، نتیجه یک نظر سنجی که یکشنبه گذشته منتشر گردید، نشان میدهد که 53 در صد از سنجش شدگان از سیاست چرخش انرژی دولت خانم آنگلا مرکل حمایت می کنند، مشروط بر آنکه افزایش بهای انرژی در آلمان، روندی منطقی و قابل قبول داشته باشد.
و اما حالا ببینیم که این چرخش اساسی سیاست انرژی آلمان میتواند به واقعیت بپیوندد و آلمان در افق سال های 2020 قادر خواهد بود تا انرژی هسته ای را کلاً به کنار بگذارد؟ و در سال 2050 میلادی بیش از 80 در صد انرژی های تولیدی خود را بر پایه انرژی های پاکیزه متمرکز کند؟
بر اساس آنچه تا کنون شاهد آن هستیم، پس از انفجار فوکو شیما در ژاپن، آلمان تصمیم گرفت که 8 نیروگاه اتمی از مجموع 17 نیروگاه اتمی این کشور را از دور خارج کند. خروج این نیروگاهها که پاسخگوی بیش از 12 در صد نیازهای  مصرفی کل انرژی این کشور بوده از چرخش تولید انرژی آلمان را با چالش تازه ای از نقطه نظر تولید انرژی روبرو کرده است. در حالی که تولید انرژی های پاکیزه نمی توانستند این کمبود 12 در صدی را جبران کنند، کشور آلمان ناچار گردید که برای تأمین این انرزی که مقدار آن " 70 تن وات ساعت" بر اورد می شود، پروژه ساخت 17 نیروگاه ذغال سنگی و لیگنیت و 22 نیروگاه گازی را در دستور کار خود قرار دهد.
در همین حال، بهره برداری از توربین های بادی زمینی با آهنگ بسیار کندی پیش رفته است. این توربین ها در سال 2011 تنها 2 گیگاوات انرژی تازه را تولید کرده اند.
افزایش ظرفیت تولید  انرژی از توربین های بادی زمینی تا سال 2022 به میزان 15 "تن وات ساعت" برآورد می شود. در همین مدت، تولید انرژی از توربین های بادی دریایی نمی توانند بیش  از30 " تن وات ساعت" باشد.
در زمینه تولید انرژی خورشیدی، ورشکستگی شرکت های اصلی تولید کننده باطری های خورشیدی و وجود رقابت های فشرده جهانی و کمبود آفتاب در آلمان ( حدود 1000 ساعت در سال) بخش تولید انرژی های خورشیدی را در این کشور با چالش های عمده روبرو ساخته است.
از سوی دیگر، همانطور که میدانیم، ظرفیت تولید انرژی هیدرولیک در این کشور اشباع گردیده و از این منبع تولید انرژی نمی توان در جایگزینی انرژی به طور گسترده استفاده نمود.
تنها منبع باقی مانده و شناخته شده تولید انرژی پاکیزه تولید " بیو گاز" مبی باشد. این متبع در افق سال های 2020 می تواند بین 10 تا 15 "تن وات ساعت" انرژی تأمین نماید.
در صورتیکه آلمان در سال 2022 میلادی تمام نیروگاه های هسته ای خودرا، همانطور که اعلام کرده، به کنار بگذارد، باید قادر باشد تا 150 تن وات ساعت انرژی جایگزینی تولید نماید.در فرض خوشبینانه جمع تولید انرژی های جایگزینی پاکیزه نمی تواند از مرز 60 تا 70 تن وات ساعت تجاوز کند.
با فرض پیشرفت در زمینه ایزولاسیون حرارتی ساختمان ها و دیگر موازین کاستن انرژی، کارشناسان بر اورد می کنند که آلمان در سال 2022 ناچار است از نیروگاه های فسیلی تازه ای که به بهره برداری رسیده استفاده نماید و یا آنکه کمبود انرژی مورد نیاز خود را از کشورهای همسایه اروپایی خریداری کند. در هر دو حالت، مرحله اول چرخش در سیاست انرژی
که برای سال 2022 برای چایگزینی انرژی هسته ای با انرژی های پاکیزه برنامه ریزی شده با شکست همراه خواهد بود. در حالت نخست، استفاده از انرژی های فسیلی به جای انرژی هسته ای، مشکل آلودگی محیط زیست را افزایش می دهد. در حالت دوم، خودکفایی انرژی در این کشور به چالش کشیده می شود.

.