معضلات و نیازهای فوری صنعت نفت ایران از نظر پرویز مینا
نتشر شده در:
گوش کنید - ۰۸:۳۹
بیستمین نمایشگاه نفت و گاز تهران از امروز چهارشنبه ششم ماه مه گشایش یافت. به گفتۀ مقامات تهران، نمایندگان حدود ۱۲۰۰ شرکت داخلی و ۶۰۰ شرکت خارجی در این نمایشگاه حضور دارند. وزارت نفت ایران هدف اصلی خود را از برگزاری این نمایشگاه جلب هر چه بیشتر سرمایه ها و تکنولوژی های خارجی در همۀ زمینه ها از جمله در زمینۀ توسعه و بهره برداری بیشتر از میدان مشترک "پارس جنوبی" اعلام کرده است. اگر چه جلب سرمایه و تکنولوژی خارجی در حال حاضر نیازمند رفع تحریم های بین المللی، یعنی حل بحران اتمی ایران است، اما، پرسش این است که اصولاً دولت ایران چگونه و با اتکاء به کدام طرح و برنامه ها می تواند در جلب سرمایه خارجی به صنعت نفت و گاز ایران موفق شود.
دکتر پرویز مینا، کارشناس باسابقۀ مسائل نفت، در پاسخ به این پرسش از جمله گفته است :
آنچه وزارت نفت ایران در نظر دارد به عنوان پیشنهاد و به منظور جلب سرمایه و تکنولوژی به شرکت های خارجی ارایه کند، شامل سه دسته از میدان های نفتی ایران می شود :
الف ) اولین گروه دربرگیرندۀ میدان های قدیمی نفتی نظیر "اهواز"، "مارون"، گچساران"، "آغاجاری" و "بی بی حکیمه" است که در آغاز روزانه یک میلیون بشکه نفت تولید می کردند. تولید این میدان ها به میزان قابل توجه ای کاهش یافته و ادامۀ حیات آنها نیازمند تکنولوژی بازیافت به منظور افزایش ضریب بهره دهی آنها است.
ب) گروه دوّم، میدان هایی هستند که "جدیداً" کشف شده اند، ولی هنوز کاملاً توسعه نیافته اند. میدان های نفتی "آزادگان"، "دارخوین"، "یاران"، "پارسی"، "آذر" و "یادآوران" از جمله میدان های همین گروه هستند. آخرین تحریم های بین المللی علیه صنعت نفت ایران توسعۀ این میدان ها را به عقب انداخته اند. توسعه و بهره برداری شماری از آنها به شرکت های چینی واگذار شد، بی آنکه این واگذاری به نتیجۀ مطلوب منجر شود.
ج) گروه سوم شامل شماری از میدان های مشترک نفتی ایران با همسایگان جنوبی نظیر عربستان، امارات متحد عربی، کویت، عراق و قطر می شود. در این بین، میدان های "فروزان"، "اسفندیار" و "فرزاد" با عربستان، میدان "سلمان" (یا "ساسان" سابق) با امارات متحد عربی و بالاخره میدان عظیم "پارس جنوبی" با قطر مشترک هستند. ایران قصد دارد با سرمایه گذاری در این میدان ها سهم خود را در بهره برداری از آنها افزایش بدهد.
خود وزیر نفت ایران، بیژن نامدار زنگنه، اخیراً اعتراف کرده است که توسعۀ این میدان ها نیازمند ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی است. بنابراین، بدون جلب سرمایه و فنون خارجی توسعۀ این میدان ها امکانپذیر نیست.
به گمان من توسعۀ میدان های مشترک نفتی ایران به منظور افزایش سهم و بهره برداری این کشور از این میدان ها باید در اولویت کار دولت ایران قرار بگیرد. قطر توانسته با جلب سرمایۀ خارجی ظرفیت بهره برداری خود را از میدان مشترک "پارس جنوبی" به ۲۳ میلیارد پای مکعب در روز برساند و به بزرگترین صادرکنندۀ گاز مایع در جهان تبدیل شود (قطر سالانه فقط ۷۷ میلیون تن گاز مایع از میدان "پارس جنوبی" استخراج و صادر می کند). با این حال، دولت ایران تاکنون توانسته از مجموع ۲۵ فاز بهره برداری از میدان "پارس جنوبی" تنها ۱۰ فاز را اجرا کند و کل ظرفیت تولید خود را از این میدان به ۸ تا ۱۰ میلیارد پای مکعب در روز برساند. بنابراین، ایران باید هر چه سریعتر سرمایه و تکنولوژی خارجی را به این میدان جلب کند، در غیر این صورت سهم آن از این میدان نهایتاً نصیب قطر خواهد شد. همین امر در مورد دیگر میادین مشترک نفت و گاز ایران در خلیج فارس صادق است و بهره برداری از آنها همانند میدان مشترک "پارس جنوبی" باید در اولویت سیاست های نفتی ایران قرار بگیرد.
در مرحلۀ دوّم، ایران باید به سرعت به وضعیت میدان های نفتی قدیمی اش سر و سامان بدهد. اگر فنون بازیافت در این میدان ها به کار گرفته نشوند، مقدار زیادی از ذخایر این میدان ها برای همیشه از بین خواهند رفت.
در سال های گذشته طرح های توسعه و بهره برداری از برخی میادین نفتی جدیداً کشف شده به شرکت های وابسته به سپاه پاسداران ایران، نظیر "خاتم الانبیاء" و امثالهم واگذار شد، بی آنکه این شرکت ها بتوانند کمترین اقدام مثبتی در جهت وظیفه ای که برعهده گرفتند انجام بدهند. تنها کاری که این شرکت ها کرده اند این بوده که پس از عقد قرارداد با دولت، اجرای آن را به شرکت های کشورهای آسیایی نظیر چین، اندونزی و مالزی سپردند و پورسانتی معادل ده، بیست درصد به عنوان "حق الزحمه" برداشت کردند. افزون بر این، گمان نمی کنم که خود شرکت های مهم خارجی حاضر باشند قراردادهای توسعه میادین نفتی ایران را با شرکت های وابسته به سپاه پاسداران امضا کنند.
در ۲۵ سال گذشته، صنعت نفت ایران با کمبود سرمایه و تکنولوژی پیشرفته روبرو بوده که در نتیجۀ آن تولید نفت این کشور که تا پیش از انقلاب به حدود ۶ میلیون بشکه در روز می رسید، اکنون به حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته است. در واقع، صنعت نفت ایران باید تمام انرژی خود را صرف احیای ظرفیت های خود کند و این امر بدون همکاری با شرکت های بزرگ خارجی میّسر نیست. بنابراین، شرکت نفت ایران با عقد مناسبت ترین قراردادها که تأمین کنندۀ منافع ملی ایران باشند، باید هر چه سریعتر وارد تعامل و همکاری با این شرکت ها بشود.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید