مسیر تولید موشکهای ایرانی: از اوکراین تا چین و کره شمالی

نزدیک به یک سال پس از اعلام تولید انبوه موشکهای برد کوتاه موسوم به نصر 1 (در ماه مارس سال 2010)، ایران بار دیگر، به عنوان یک سلاح تازه، از تولید و تحویل این موشکها به نیروی دریایی جمهوری اسلامی خبر داده است. نمونه ای از موشکهای یاد شده که با کمک چین و استفاده از قطعات وارداتی تهیه شده، در 2 دسامبر سال 2008 طی یک مانور دریایی در خلیج فارس مورد استفاده قرار گرفته بود.

اگرچه اظهارات سرتیپ پاسدار احمد وحیدی وزیر دفاع جمهوری اسلامی که به "سامانه جدید موشکی کروز" اشاره می کند، ظاهرا بسیار مبهم بنظر میرسد، ولی تمامی شواهد حاکی است که سامانه جدید همان موشک برد کوتاه نصر1 است که بمنظور استفاده تهاجمی در خطوط ساحلی ایران به خلیج فارس برده شده اند.

وحیدی در اظهارات خود بمناسبت تحویل موشکهای کروز به نیروی دریایی از "گستره وسیع مرزهای دریایی و لزوم حراست از آنها" یاد کرده است. این اظهارات شبهه ای را القا میکند دایر بر اینکه موشکهای کروز یک سامانه دفاع موشکی است.

حال آنکه موشکهای یاد شده از نوع تاکتیکی، با برد کوتاه و دارای طبیعت تهاجمی اند و میتوانند علیه کشتی های کوچک و یا هدفهایی در سواحل جنوبی خلیج فارس مورد استفاده قرار بگیرند. از این لحاظ طول زیاد و یا کم سواحل ایران و یا دفاع پذیرتر ساختن آنها فاقد کمترین ارتباط ممکن با توجیه تولید و یا استفاده از این موشکها توسط جمهوری اسلامی است.

موشکهای نوع نصر را میتوان در قایقهای کوچک نصب، و در حال حرکت بروی آب مورد استفاده قرار داد. در صورت انجام تغییراتی ساده، نصب این موشکها بروی هلیکوپتر و یا استفاده از آنها در سکوهای ثابت ساحلی نیز امکان پذیر است.

موشک نصر کپی موشکهای ضد کشتی چینی سی-704 است که در نمایشگاه هوایی "ژوهایی" در سال 2006 برای اولین بار به نمایش گذشته شد.

تولید کننده موشکهای یاد شده یعنی "گروه صنعتی ماشین کاری دقیق و واردات و صادرات ملی چین (سی-پی-ام-ای-ئی-سی)" در سال 2008 نمونه های متنوعی از این موشکها را در همان نمایشگاه (ژوهایی) عرضه کرد و همزمان به انتشار تصاویر قطعات و نحوه مونتاژ و کاربرد پایه آنها نیز مبادرت ورزید.

سابقه همکاری موشکی

ایران از اواخر دهه 80 در زمینه تهیه موشکهای ضد کشتی با چین در ارتباط بوده است. موشکهای شبه کروز موسوم به کرم ابریشم، اولین نمونه خرید های موشک ضد کشتی ایران از چین محسوب میشود.

چین از این نوع موشکها که دارای سرعت پرواز بسیار کمی است، همزمان با ایران در اختیار عراق نیز قرار داده بود! در 29 ماه مارس سال 2003 یک فروند موشک کرم ابریشم متعلق به عراق در شهر بندری کویت و در فاصله ای کوتاه از مرکز خرید "شرق" منفجر شد. موشکهای کرم ابریشم دارای برد 51 تا 125 مایل و قادر به پرواز در ارتفاع کوتاهی از سطح آب است.

پیش از دست یافتن به موشکهای نصر 1 ، پاره ای از اطلاعات منتشره در غرب حاکی از خرید تعدادی موشکهای مافوق صوت موسوم به "دریانورد" توسط ایران از چین بود. پیمان ناتو از این موشکها با نام "پشه آبی" و کد، اس اس –ان-22 یاد میکند. ایران پس از دریافت این موشکها مدعی شد که به تولید "اژدر موشک مافوق صوت" دست یافته است.

به دلیل سرعت فوق العاده موشکهای یاد شده، پس از شلیک، تنها 30 ثانیه برای رد گیری و از بین بردن آن، قبل از برخورد با هدف، زمان باقی خواهد بود. چینی ها همواره در مورد دادن اطلاعات پیرامون واگذاری سامانه های موشکی به ایران بی میل بوده اند. در مورد تحویل چنین سامانه ای نیز چین اطلاعات مستقیمی منتشر نساخته است.

سوابق کوثر و نصر 1

پیش از مبادرت به تولید موشکهای نصر1، چین جمهوری اسلامی را در زمینه مونتاژ نمونه ساده تر موشک نصر یعنی موشکهای تاکتیکی موسوم به "کوثر" یاری داده بود.

موشک کوثر در حقیقت همان موشکهای سی-701 چینی و نمونه ساده تر موشکهای نصر1 است که آقای وحیدی وزیر دفاع جمهوری اسلامی، از آن بعنوان "موشکهای کروز جدید ایران" یاد کرده است.

هنوز روشن نیست که چین موشکهای تاکتیکی کوثر و موشکهای نصر 1 را تنها با سفارش ایران و بمنظور تامین نیازهای جمهوری اسلامی طراحی و تولید کرده است و یا نیرو های مسلح چین نیز از این سلاح استفاده خواهند کرد.

تاکنون هیچیک از منابع باز اطلاعات نظامی در مورد استفاده نیروهای مسلح چین از سلاحهای تاکتیکی سی 701 و یا سی 704 ( موشکهای کوثر و نصر 1 ) گزارشی منتشر نکرده اند. از این لحاظ قابل تصور است که چین طراحی و تولید موشکهای نوع کوثر و نصر را با انگیزه صادرات در دستور کار قرار داده و پس از فروش آنها بصورت قطعات جداگانه و یا بصورت کامل به ایران، آماده فروش آنها به هر خریدار خارجی دیگر بجز جمهوری اسلامی نیز خواهد بود.

در حال حاظر ایران قطعات مورد نیاز برای مونتاژ سلاح پرتابی کوثر و موشک نصر 1 را که در چین "هونگدو جی جی / تی ال 10" و "تی ال 1" نامیده میشوند، از آن کشور وارد و در داخل به نصب و آماده سازی آنها مبادرت میکند.

به این ترتیب اظهارات آقای وحیدی وزیر دفاع جمهوری اسلامی دایر بر اینکه "همه مراحل طراحی و ساخت( نصر 1 )به دست متخصصان زبده و کارآمد سازمان صنایع دریایی صورت گرفته است" هنوز کاملا موافق با حقیقت نیست.

کروز با برد زیاد

گذشته از علاقه به خرید و تولید موشکهای تاکتیکی کروز با برد کوتاه، ایران به خرید و یا دست یافتن به موشکهای کروز با برد بلند نیز کاملا علاقمند است. طی چند سال اخیر مدارک موثق و قابل ثبوت، دایر بر خرید پنهانی 12 فروند موشک کروز ساخت روسیه از طریق اوکراین توسط جمهوری اسلامی در سراسر جهان منتشر شده است.

در دماغه این نوع موشکها که دارای برد تا 3000 کیلومتر است، میتوان سلاحهای اتمی و یا شیمیایی و یا میکروبی را قرار داد. رد گیری و انهدام موشکهای کروز به دلیل حرکت آنها در ارتفاع پائین بسیار دشوار تر از رد گیری و هدف قرار دادن موشکهای بالستیک نوع شهاب-3 است.

اسرائیل در گذشته با ایجاد شبکه دفاع موشکی ضد موشک موسوم به "تیر" و همچنین در اختیار گرفتن سامانه های آمریکایی "پاتریوت" آمادگی لازم برای دفاع در مقابل هجوم احتمالی موشکهای بالستیک نوع شهاب 3 را فراهم ساخته است. در عین حال ایجاد شبکه دفاع موشکی در قبال موشکهای کروز تنها از سال 2008 بصورت جدی در دستور کار قرار گرفته و همچنان تا رسیدن به شرایط آرمانی نیازمند زمان طولانی تری است.

موشکهای کروز به دلیل حرکت افقی (متفاوت با موشکهای بالستیک) قادر اند مواد شیمایی و یا میکربی را در طول مسیر حرکت پراکنده و از این لحاظ موثر تر از موشکهای بالستیک عمل کنند.

بعلاوه موشکهای کروز، که کوچکتر از موشکهای بالستیک هستند، قابل نصب در در واحد های کوچک دریایی و حتی کشتی های کوچک تجاری هستند، و در نتیجه پنهان ساختن آنها بسیار ساده تر از موشکهای بالستیک است.

از این لحاظ ایران در اختیار داشتن موشکهای کروز را به عنوان یک سلاح باز دارنده تلقی کرده و در دستور کار قرار داده است.

افشاگری آلمان

چندی قبل روزنامه بیلد زایتونگ (هامبورگ) از قول سازمان امنیت آلمان (بی-ان-دی) از خرید قطعات لازم برای تولید 25 فروند موشک کروز توسط ایران از کره شمالی خبر داد. گزارش یاد شده اشاره میکرد که متخصصین ایران برای نصب بمب در دماغه این نوع موشکها تلاش میکنند و برای آزمایش پرتاب آن محلی نزدیک تبریز را انتخاب کرده اند.

اسرائیل نیز بطور جداگانه نسبت به خطر موشکهای کروز در اختیار ایران پیشتر هشدار داده بود.

سر انجام مقامات جمهوری اوکراین به فروش "غیر قانونی این موشکها" به ایران و چین خبر دادند. افشاگری در این مورد از 28 ژانویه سال 2005 در پارلمان اوکراین آغاز شد، زمانی که ریهوری اومل چنکو، نماینده مجلس اوکراین، طی نامه ای رسمی به ویکتور یوشچنکو رییس جمهور اوکراین، فروش غیر قانونی 12 فروند موشک کروز با برد 3000 کیلومتر به ایران و 6 فروند از همان موشکها را به چین مورد سئوال قرار داد.

در نامه یاد شده که بسیار مستند تنظیم شده بود، نام های افراد، تاریخ انجام معامله، شماره های حساب های بانکی و نام شرکت های پوششی که معامله بنام آنها ثبت گردیده بود دیده میشد.

سر انجام پس از مجادلات فراوان یوون مارچوک وزیر دفاع اوکراین، پذیرفت که تعدادی از موشکهای آن کشور ناپدید شده اند! در موشکهای ناپدید شده، بنا بر اعتراف او، موشکهای کروز ایکس 55 و ایکس 55 ام، که ظاهرا قرار بود بعد از هم پاشیدن اتحاد شوروی از رده خارج شوند نیز دیده میشد.

در 22 ماه مارس سال 2005 اسوی یتسلاو پیشکون، دادستان کل وقت اوکراین طی مصاحبه ای با روزنامه انگلیسی فاینانشال تایمز رسما پذیرفت که کشورش 18 فروند موشک کروز ایکس-55 را به ایران و چین فروخته است.

بر اساس اسناد منتشره، موشکهای یاد شده در سال 2001 در اختیار ایران قرار گرفته اند و ایران بابت خرید آنها 49 میلیون دلار پرداخته است.

در اختیار گرفتن موشکهای کروز، با توجه به پیشرفت سریع غرب و اسرائیل در راه ایجاد شبکه های دفاع ضد حملات موشکی، مرز تازه فعالیتهای دفاعی ایران است. اگرچه فعالیت کنونی در راه توسعه کیفیت و کمیت تولید موشکهای بالستیک ( از نوع شهاب ) در ایران همچنان ادامه خواهد یافت، دست یافتن به تکنولوژی تولید انواع موشکهای کروز نیز در مسیری موازی پیگیری خواهد شد. این اقدامات اگرچه در مرحله کنونی از خرید موشکهای کروز با برد بلند (ایکس-55) و مونتاژ کروز های تاکتیکی (کوثر ونصر) فرا تر نرفته ولی می تواند در آینده ای نه چندان دور به تولید چنین موشک هایی منجر شود.
این مسیری است که ایران پیشتر در راه تولید موشکهای نوع شهاب از راه خرید موشکهای اسکاد روسی آغاز کرد و در کمتر از ده سال به تولید مستقل آنها دست یافت.