چه قدرت‌هایی از داعش سود برده‌اند؟ A qui profite Daech

دُنی بُشار: رویدادهای خاورمیانه بیش از همه به سود ایران تمام شده است. این کشور اکنون هم‌سخن ناگزیر قدرت‌های غربی در آن منطقه است. ایران در عراق و سوریه حضور فعال دارد و دفع خطر داعش بی یاری آن ممکن نیست. باید بپذیریم که ظهور و گسترش داعش پایه‌های رژیم اسد را نیز استوارتر کرده است.

شنوندگان عزیز، سلام!
Chers auditeurs bonsoir

دربارۀ ظهور داعش، منابع مالی و انسانی آن، پشتیبانان جهانی و منطقه‌ای آن، ایدئولوژی و عملکرد آن و، سرانجام، پیامدهای ژئوپلتیکِ پایداری یا نابودی آن، بسیار سخن گفته اند. اما به نظر می‌رسد هنوز شناخت جامعی از این پدیده وجود ندارد. داعش یک شبه زاده نشد. اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، بشار اسد را مسئول ظهور و گسترش آن می‌داند. هادی البحره، رئیس اتئلاف ملی سوریه، نیز بر همین عقیده است. بعضی از رهبران سیاسی غرب از جمله فرانسه نیز کم و بیش همین عقیده را دارند. اما این تنها جزئی از حقیقت است. این جنبش در عراق زاده شد و پایه‌هایش را در آغاز در خاک آن کشور استوار کرد. پژوهش‌های معتبر، پُل برمر، حاکم عراق پس از سرنگونی صدام حسین، را بیش از همه مسئول پیدایش این جنبش می‌دانند. به عقیدۀ راجیف شاندراسِکاران، سرمقاله‌نویس واشینگتن پست، دو نخستین بخشنامۀ پل برمر در عراق پس از صدام، دو علت اصلیِ ظهور این جنبش اند.

Sur la naissance et le développement de Daech, les avis divergent. Pour Erdogan, président de la République turque, Bachar Al-Assad est le responsable principal. Hadi Al-Bahra, le président de la Coalition nationale syrienne, est du même avis. Certains responsables politiques occidentaux, y compris français partagent plus ou moins cette opinion qui contient une parcelle de vérité. Mais des recherches plus poussées nous montrent que l’essentiel est ailleurs. Dans son livre intitulé « La vie impériale dans la cité d’émeraude », Rajiv Chandrasekaran, rédacteur en chef du Washington Post, attribue la naissance de Daech à deux décisions majeures de Paul Bremer, le proconsul américain de l’Irak après la chute de Saddam Hussein. La première consiste en la dissolution du parti Baas, la deuxième en celle de l’armée irakienne, toutes deux prises en accord avec le Pentagone et à l’insu de la Maison-Blanche et du département d’Etat

پُل برمر با بخشنامۀ اول، فرمان انحلال حزب بعث و با بخشنامۀ دوم، فرمان انحلال ارتش عراق را ‌صادر کرد و با این دو تصمیم، که در هماهنگی با پَنتاگون، مرکز فرماندهی وزارت دفاع آمریکا، و بدون آگاهی کاخ سفید و وزارت امور خارجه گرفته بود، دو رکن اساسی کشور را درهم شکست و آن را در هرج و مرج فرو برد. بدین‌سان، انبوه عظیمی از افسران و درجه‌داران ارتش که به انواع سلاح‌های سبک و سنگین مجهز بودند، بیکار شدند و گروه گروه به صف شورشیان سُنی پیوستند. داعش در سال 2006 از شاخۀ القاعدۀ بین‌النهرین زاده شد، اما گسترش یافتن و نیرومند شدن آن مربوط به سال 2010 است زمانی که ابوبکر البغدادی رهبری آن را در دست گرفت و هدف اصلی‌اش را جنگ با دو قدرت شیعی در بغداد و دِمَشق تعیین کرد. یکی دیگر از نتایج تصمیم‌های‌پل برمر، تشکیل ارتش جدید برای عراق بود که بدون پشتیبانی و یاری همه جانبۀ آمریکا امکان‌پذیر نبود. در این ارتش جدید ، همۀ مقام‌های فرماندهی و کلیدی به شیعیان واگذار شد.

Les deux décisions de Paul Bremer ont complètement déstructuré le pays le plongeant progressivement dans le désordre. Un grand nombre d’officiers et de sous-officiers de l’armée, n’ayant plus d’emploi ni de ressource ont rejoint avec armes et munitions les différentes composantes de la rébellion sunnite. C’est en 2006 que naît Daech d’une branche d’Al-Qaïda en Mésopotamie. Mais le mouvement prend son ampleur en 2010 avec la prise en main de son commandement par Abou Bakr Al-Baghdadi dans le but de combattre le pouvoir chiite aussi bien en Irak qu’en Syrie. La création d’une nouvelle armée irakienne a accentué la frustration de la population sunnite. Les Américains s’étaient chargés de la formation des militaires et de la livraison de matériels. Les postes d’encadrement étant confiés aux chiites, cette nouvelle armée a été considérée par la population sunnite comme une armée d’occupation que ses exactions ajoutées à son peu d’efficacité dans le combat avaient rendue pratiquement illégitime

ارتش جدید عراق که از ورزیدگی و توانایی ‌جنگی لازم بی‌بهره بود، کاری جز این نکرد که عرصه را روز به روز بر مردم سنی‌مذهب کشور تنگ کند. ابراهیم الجعفری و نوری المالکی، دو نخست‌وزیر پی در پی عراق پس از سقوط صدام، اهرم‌های اساسی قدرت را به شیعیان سپردند. وزارت دفاع، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت نفت و دیگر اهرم‌های کلیدی کشور همه به شیعیان واگذار شد. سنیان به مقام‌های آذینی و تشریفاتی مانند رئیس مجلس یا معاون رئیس جمهوری گمارده شدند. همۀ این تبعیض‌ها، سرآمدن و سرکردگان قبایل سنی را در برابر قدرت سیاسی قرار داد و آنان را ناگزیر کرد که برای یافتن تکیه‌گاه سیاسی و نظامی به خارج از عراق روی‌بیاورند. چنین بود که بعضی از کشورهای منطقه مانند کویت و بحرین و ابوظبی به ویژه عربستان به پشتیبانی از سنیان عراق برخاستند. خاندان سعودی هرگز حکومتی شیعی را در عراق نپذیرفت.

La politique menée par les deux Premiers ministres successifs d’Irak après Saddam avait pour but d’assurer à la communauté chiite le contrôle de l’essentiel du pouvoir. Tous les postes clés ont été confiés aux chiites. Les sunnites n’ont eu droit qu’à des postes protocolaires comme la présidence du Parlement ou la vice-présidence de la République. La rupture ainsi consommée entre le pouvoir politique et l’élite sunnite - y compris les chefs de tribu - a conduit ces derniers à chercher un appui politique, financier et militaire auprès de certains pays de la région comme le Koweït, Bahreïn, Abu Dhabi et surtout l’Arabie Saoudite qui n’a jamais accepté qu’un régime chiite soutenu par Téhéran soit installé en Irak, pays traditionnellement sunnite. Ainsi, la rébellion en Irak, selon l’aveu même des Américains sur le site internet du département du Trésor, a bénéficié d’une certaine complaisance et d’aides financières des membres des familles royales et des fondations pieuses des pays arabes du golfe persique

دولت ترکیه نیز در نیرو گرفتن داعش مسئول است. اگر رهبران ترکیه تا جایی که توانستند چشم خود را بر عبور جهادگرایان از خاک آن کشور به منظور پیوستن به داعش بستند، به آن سبب بود که از سویی می خواستند رژیم سوریه را تضعیف کنند و از سوی دیگر، از شکل‌گیری کردستانی در مرزهای جنوبی کشورشان جلوگیری کنند. سهل انگاری آنان در زمینۀ قاچاق اسلحه نیز هدفی جز تقویت داعش نداشت. اما بشار اسد نیز در زایش و گسترش این جنبش در سوریه سهم عمده‌ای دارد. او با آزاد کردن گروه بزرگی از اسلام‌گرایان افراطی در سپتامبر 2011 هدفی جز این نداشت که بر نیروی داعش بیفزاید تا جهانیان متوجه وحشیگری‌های آن بشوند و بدین‌سان، رژیم او از خطر سرنگونی در امان بماند. بشار اسد تاکنون دست داعش را در قاچاق اسلحه و نفت باز گذاشته است و از حملۀ جدی نظامی به این جنبش پرهیز می‌کند.

L’Etat turc a aussi sa part de responsabilité dans la montée en puissance de Daech. Sa complaisance à l’égard de ce mouvement s’explique d’une part par son hostilité au régime syrien et, d’autre part, par sa volonté d’empêcher la formation d’un Kurdistan à sa frontière sud. Il a fermé les yeux sur le passage à travers son territoire des djihadistes en provenance de l’Europe et de la Russie et a fait preuve d’un certain laxisme en matière de contrebande d’armes à destination de Daech. Quant à la responsabilité de Bachar Al-Assad dans la création et le développement de Daech en Syrie, il faut avoir à l’esprit que ce mouvement a contribué par contrecoup à la survie de son régime avec lequel les pays occidentaux - surtout la France - voulaient en finir. Dès décembre 2011, le régime syrien a libéré intentionnellement une partie des islamistes radicaux emprisonnés près de Damas, qui ont sans tarder rejoint le front Al-Nosra et aussi Daech. Selon le ministre français des Affaires étrangères, le régime syrien a fait de ce groupe ce qu’il est pour faire barrage à ceux qui le combattaient

به گفتۀ دُنی بُشار، مشاور ویژۀ «انستیتوی فرانسوی روابط بین‌المل» در امور خاور میانه، این رویدادها بیش از همه به سود ایران تمام شده است. این کشور اکنون هم‌سخن ناگزیر قدرت‌های غربی در آن منطقه است. ایران در عراق و سوریه حضور دارد و دفع خطر داعش بی یاری آن ممکن نیست. باید بپذیریم که ظهور و گسترش داعش پایه‌های رژیم اسد را نیز استوارتر کرده است.

Selon Denis Bauchard, conseiller spécial pour le Moyen-Orient à l’Ifri, l’Iran est le principal bénéficiaire de cette situation. Il est devenu un acteur incontournable dont la main est renforcée par l’évolution récente en Irak. Il se doit de convaincre les partis et le gouvernement irakiens de s’ouvrir davantage aux préoccupations de la communauté sunnite. Quant à la Syrie, le régime s’est plutôt renforcé depuis un an au détriment de l’opposition modérée

شاد و خرم باشید!

Je vous souhaite santé, bonheur et prospérité
Et j’espère vous retrouver dans la prochaine émission