سیزده بدر، جشنی شاد و مردمی

در این جا بد نیست گزارشی را بخوانیم که خبرگزاری مهر بمنظور یافتن ریشه های این روز بسیار مهم برای ایرانیان، تهیه کرده است.

به گزارش خبرنگار مهر، نعمت الله کاظمی فرامرزی پژوهشگر اجتماعی در خصوص رسم و رسومات سیزده بدر به این خبرگزاری گفته: مردم از قدیم در این روز به صورت گروهی و گاه چند خانواده با هم غذای ظهر را آماده کرده و نیز آجیل ها و خوردنی های سفره هفت سین را با خود برداشته، به دامان صحرا و طبیعت می روند و سبزه هفت سین را با خود برده و به آب روان می اندازند.

به دامن صحرا رفتن، شوخی و بازی کردن، دویدن، تاب خوردن و در هر حال جدی نبودن، از سرگرمی ها و ویژگی های روز سیزده است

وی ادامه می دهد «گره زدن سبزه، به نیت باز شدن گره دشواری ها و برآورده شدن آرزوها، از جمله بیرون کردن نحسی است». این باور، معروف است که «سبزه گره زدن دختران دم بخت» شگونی برای ازدواج و همسر یابی است.

در فرهنگ اساطیر نیز برای رسم های سیزده بدر، معانی تمثیلی آمده است؛ «شادی و خنده» در این روز به معنی فروریختن اندیشه های تیره و پلیدی، «روبوسی» نماد آشتی و به منزله تزکیه، به «آب افکندن سبزه های تازه رسته»  نشانه دادن هدیه به ایزد آب یا " ناهید " و «گره زدن سبزه» برای باز شدن بخت و تمثیلی برای پیوند زن و مرد برای تسلسل نسل ها، رسم «مسابقه ها بویژه اسب دوانی» یادآور کشمکش ایزد باران و دیو خشکسالی است.

این باور همگانی چنان است که اگر خانواده ای نتواند به علتی تمام روز را به باغ و صحرا برود، بویژه با دگرگونی های جامعه شهر امروز، در بعد از ظهرهر قدر هم مختصر «برای گره زدن سبزه و بیرون کردن نحسی سیزده» به باغ یا گردشگاه عمومی می رود.

دکترمحمد بقایی (ماکان) نیز سیزده نوروز را یکی از خجسته ترین آیین های ایرانی می داند و می گوید: این جشن ذاتاً حامل بیشترین شور و نشاط و سرور در میان دیگر آیین ها است.

وی ادامه می دهد: تأملی دقیق در تاریخ همه جوامع از جمله تاریخ کشورمان نشان می دهد که شادی و نشاط عنصر اصلی پیشرفت و ترقی در همه زمینه ها به خصوص فرهنگ و اقتصاد بوده است؛ نمونه بارز آن ایامی است که ایرانیان از هر عاملی برای ایجاد شادی و نشاطی معقول در زندگی خود بهره می گرفتند و به همین سبب در شمار جوامع خلاق و پیشرو بوده اند.
او اضافه می کند: شادی های مکتوم در آیین "سیزده بدر" یکی از نمادی ترین اعمالی است که در تعظیم به خالق جهان می توان یافت، یعنی شادی حاصل از افکار و اندیشه هایی والا، که نه تنها میانه ای با نحوست ندارد، بلکه حکایت از جوهر زندگی دارد.

این پژوهشگر تأکید می کند «سیزده نحس نیست تا آن را "در" کنند». این کلمه در ترکیب «سیزده بدر» به معنای «خارج کردن»، «بیرون کردن» یا «در کردن» نیست، بلکه مقصود از «در» دشت و دره است؛ بنابراین «سیزده بدر یعنی رفتن به در و دشت» که به هیچ روی ربطی به در کردن نحوست ندارد.

بقایی ادامه می دهد: ابوریحان بیرونی در کتاب معروفش، آثارالباقیه، آنجا که از نیاکانش، مردم ایران باستان سخن می گوید به روزهای سال اشاره می کند و درباره سیزدهم فروردین می نویسد: ایرانیان باستان هر روز از ماه را نامی می خواندند و سیزدهمین روز هر ماه «تیر روز» نامیده می شود و «تیر» نام فرشته ای عزیز و نام ستاره ای بزرگ و نورانی و خجسته است.

برخی مورخان معتقدند این روز سابقه ای ٤ هزار ساله در فرهنگ ایرانی دارد. اما آنچه قابل توجه است در گذر این همه سال، آیین های آن دستخوش تغییر نشده است.