ده سال از مرگ هوشنگ گلشیری گذشت

در روز شانزدهم خرداد ماه سال هزار و سیصد و هفتاد و نه هوشنگ گلشیری، یکی از برجسته ترین نویسندگان ایران، در بیمارستانی در تهران چشم از جهان بربست.

هوشنگ گلشیری در سال ١٣١٦ دراصفهان به دنیا آمد. در سن پنج سالگی به همراه خانواده راهی آبادان شد و تا سال١٣٣٤به خاطر کار پدر از نقطه ای به نقطه ای دیگر در حرکت بود. از١٣٣٤ تا ١٣٥٢را در اصفهان سپری کرد. به گفتۀ خودش، تا سال ١٣٣٧ را صرف آموختن ، خواندن و آشنائی از درون با سنت های ریشه دار کرد.

گلشیری خود می گوید که همه جا نوشته اند او کار نوشتن را با شعر آغاز کرد ولی این قضاوت بر پایۀ آثار چاپ شده است. گلشیری اضافه می کند که در حقیقت او حداقل دو کار بسیار خام چاپ نشده هم دارد که باید متعلق به سال ٣٧ باشد. هوشنگ گلشیری پس از گرفتن دیپلم متوسطه به تدریس روی آورد و در دهی سر راه اصفهان به یزد به کار معلمی پرداخت. در سال ١٣٣٨ وارد دانشکده ادبیات اصفهان شد و در همین دوران به انجمن ادبی صائب راه یافت. ازاین آشنائی به عنوان رویدادی مهم در زندگی ادبی او یاد کرده اند. آشنائی با برخی فعالان سیاسی در این انجمن، او را به عرصۀ فعالیت سیاسی کشاند و در سال ١٣٤٠راهی زندان کرد. در شهریور ١٣٤١ از زندان آزاد شد و در پایان همان سال از دانشکدۀ ادبیات اصفهان فارغ التحصیل گردید. نخستین آثارش اعم از شعر یا نثر در مجلات "پیام نوین"، "فردوسی" و "کیهان هفته" به چاپ رسید.

گلشیری و دوستانش پس از خروج از انجمن ادبی صائب، انجمنی که گرایش های بسیار سنت گرایانه داشت، خود انجمنی بر پا کردند که جلساتش به خاطر حساسیت های ساواک در منازل تشکیل می شد. در سال ١٣٤٤، گلشیری و دوستانش نخستین شمارۀ نشریۀ ادبی "جنگ اصفهان" را منتشر کردند. محمد حقوقی، اورنگ خضرائی، احمد میر علائی، جلیل دوستخواه، ضیاء موحد، ابوالحسن نجفی و گلشیری و برادرش از جمله اصحاب "جنگ اصفهان" بودند. گلشیری در سال ١٣٥٠ بار دیگر به زندان افتاد و افزون بر تحمل شش ماه زندان به پنج سال محرومیت از حقوق اجتماعی از جمله تدریس محکوم شد. در سال ١٣٥٢به ناچار راهی تهران شد و تا پایان عمر در این شهر بود.

هوشنگ گلشیری تنها نویسنده ای برجسته و پرکار نبود.او یکی از پرشورترین و شجاع ترین کوشندگان در راه مبارزه با سانسور و تحقق اهداف کانون نویسندگان ایران بود که در یکی از سیاه ترین دوران برای اهل قلم ایران، در سال های "قتل های زنجیره ای" نویسندگان و دگر اندیشان، گام در این میدان نهاده بود. گلشیری در کنار نوشتن و به چاپ سپردن و سرمشق شدن برای نویسندگان جوان با برپائی کلاس های درس نویسندگی حقی بزرگ به گردن بسیاری از این نویسندگان جوان دارد .

از مهم ترین آثار گلشیری می توان به شازده احتجاب، آینه های دردار، کریستین و کید، جن نامه، معصوم پنجم، جبه خانه، حدیث ماهیگیر و دیو، نمازخانۀ کوچک من و پنج گنج در عرصۀ رمان و داستان کوتاه و کتاب باغ در باغ در عرصۀ نقد ونظر اشاره کرد. آثار هوشنگ گلشیری به بسیاری از زبانها از جمله به انگلیسی، آلمانی،فرانسه، سوئدی، وایتالیایی و ترکی ترجمه شده است . هوشنگ گلشیری از جمله کسانی بود که همواره درخواست و دعوت ما را برای مصاحبه با خوشروئی می پذیرفت.

در فردای قتل های سیاسی، جوی آکنده از وحشت و نگرانی بر زندگی نویسندگان ایران حاکم است. لیست های پراکنده ای از نویسندگانی منتشر میشود که گویا قرار است به سرنوشت پروانه و داریوش فروهر، محمد مختاری و محمد جعفر پوینده دچار شوند. هوشنگ گلشیری، در برنامه ای در زمستان هفتاد و هفت، گوشه ای از این نگرانی ها را بازگو می کند.
 

هوشنگ گلشیری یکی از تلاشگران برای فعال سازی علنی کانون نویسندگان بود. او می خواست بدون آنکه هیأت دبیران کانون مورد بازخواست و آزار قرار گیرند، بتوانند فعالیت چند گانۀ کانون را سامان دهند. کاری که هنوز، هشت سال پس از در گذشت او ممکن نشده است.