مدل انقلاب ایران و مطالبات آن جاذبه ای برای جنبش های منطقه ندارد

در کشورهای خاورمیانه، چه در دو کشور تونس و مصر که رژیم های خودکامه سرنگون شده اند و چه در کشورهای درگیر با جنبش های آزادیخواهانه مردمی، کمتر فرصتی برای بحث درباره گزینه های حکومتی آینده بوجود آمده است و هنوز معلوم نیست که در جریان انتخابات اینده در این کشورها، نیروهای اسلامی چه وزن و جایگاهی را بخود اختصاص خواهند داد. 

اینک مدتی است که مسئولان جمهوری اسلامی با استفاده از هر فرصتی نظام سیاسی حاکم بر ایران را یک الگوی مناسب برای جایگزینی رزیم های منطقه مینامند و مدعی میشوند که اینک مردم مسلمان منطقه به امید استقرار یک مدل اسلامی مشابه ایران به جنبش های اعتراضی پیوسته اند.

این در حالی است که مدل حکومتی ترکیه نیز که در آن یک حزب اسلامی در یک نظام لائیک بقدرت رسیده است، مورد توجه ناظران سیاسی قرار دارد.

واقعیت این است که در میان تحلیلگران کشور های غربی، از آنجا که در سالهای اخیر بطور روز افزونی به کشور های عربی خاورمیانه جوامع مسلمان یا اسلامی اطلاق می شود، این گرایش وضوح بیشتری یافته است که گویا "کشور های مسلمان " باید گزینه حکومت اینده خود را در میان دو الگوی جمهوری اسلامی و یا جمهوری ترکیه انتخاب کنند.
مشگل این جاست که در کشور های خاورمیانه ، چه در دو کشور تونس و مصر که رژیم های خودکامه سرنگون شده اند و چه در کشور های درگیر با جنبش های آزادیخواهانه مردمی، کمتر فرصتی برای بحث درباره گزینه های حکومتی آینده بوجود آمده است و هنوز معلوم نیست که در جریان انتخابات اینده در این کشور ها ، نیروهای اسلامی چه وزن و جایگاهی را بخود اختصاص خواهند داد.

در مجله رادیوئی زمینه ها و زمانه های این هفته ، با دو نفر از کارشناسان و اساتید دانشگاه در اروپا، خانم فیروزه نهاوندی استاد جامعه شناسی سیاسی در بلژیک و آقای تورج اتابکی مورخ و استاد دانشگاه در هلند گفتگو های جداگانه ای ترتیب داده ایم و درباره تفاوت ها و شباهت های این دو الگو ، نقاط ضعف و قوت آنهاو بویژه وزن تمایلات مذهبی در جنبش های اخیر و میزان اقبال افکار عمومی از گزینه های مذهبی در این مبارزات آزادی خواهانه گفتگو کرده ایم که شما را به شنیدن آنها دعوت می کنیم.

خانم فیروزه نهاوندی که در این مصاحبه از سفر های متعدد سالیانه اش به تعدادی از این کشور های شمال آفریقا خبر می دهد، معتقد است که در تدارک این انقلاب ها شعار های مذهبی جایگاه پر اهمیتی نداشته اند . او می گوی ممکن است که در کشور های آزاد شده در انتخابات اینده و یا در مدل بعدی که این کشور ها انتخاب می کنند، اسلام جای خودش را محکم تر کند . ولی او فکر نمی کند که فعلاً بشود گفت این جنبش ها با مدل اسلامی و یا پشتیبانی اسلامی پیش برده اند. خانم نهاوندی در پاسخ به پرسشی درباره احتمال جایگزینی یک دیکتاتوری مذهبی بجای دیکتاتوری های "لائیک " فعلی در سوریه و لیبی، و اینکه آیا می توان میان دیکتاتوری مذهبی و لائیک تفاوتی قائل شد، می گوید " گمان نمی کنم بتوان میان عقرب و مار انتخاب درستی کرد!"

تورج اتابکی برای نشان دادن ناتوانی انقلاب اسلامی ایران در ارائه یک الگوی مناسب به جنبش های منطقه، یاد آوری می کند که شعارهای مطرح شده در جنبش های خاورمیانه نشان می دهند که مطالبات مردم این کشور ها کمترین شباهتی به شعار های انقلاب ایران در سی سال قبل ندارد. این شعار ها نشان دهنده انقلاب بدون خشونت، جامعه مدنی و حرکت غیر مذهبی است.

بعقیده اتابکی، اساساً نیروی محرکه جنبش های اخیر فردانیت شهروندانی است که تجدد را بشارت می دهند و بدنبال آزادی های مدنی هستند.

او می گوید نباید فکر کنیم که سقوط دیکتاتور های لائیک ، ضرورتاً به برقراری دیکتاتوری های مذهبی می انجامد. او یاد آوری می کند که سالها کسانی مثل مبارک رئیس جمهوری مصر ، اسلامگرائی افراطی را جایگزین حتمی خود قلمداد می کردند و مردم را از هر تغییری می ترساندند.