تیره شدن چشم انداز توافق جامع هسته‌ای بین ایران و ١+۵

اتحادیه اروپا امروز با انتشار بیانیه ای ناخشنودی خود را ازعدم پیشرفت کافی در باره بررسی در باره آنچه ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران نام گرفته، ابراز داشته است. در این بیانیه، اتحادیه اروپا از ایران خواسته تا ضمن همکاری کامل با آژانس بین المللی اتمی، برنامه زمان بندی شده را رعایت کرده و دسترسی آژانس به کلیه مداراک مربوط، اشخاص و تأسیسات هسته ای ایران را تسهیل کند.

بیانیه 28 کشور عضو اتحادیه اروپا امروز به هنگام گردهم آیی شورای حکام آژانس بین المللی خوانده شد.

یاد آور میشویم که در تازه ترین گزارش آژانس بین المللی انرژِی اتمی در ماه سپتامبر، آمده است که ایران در تاریخ مقرر و تعیین شده، یعنی ( 25 اوت 2014) به پرسش های مطروحه آژانس در باره ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای اش پاسخ نداده است.

کارشناسان در اروپا بر این باورند که بیانیه امروزاتحادیه اروپا در باره عدم همکاری بایسته ایران با آژانس در جهت شفاف سازی برنامه هسته ای این کشور، کارو وظیفه گروه ١+۵ را در مذاکرات پیش رو دشوار تر می کند.

مذاکرات جامع اتمی میان ایران و شش قدرت جهانی  به طور رسمی از فردا، جمعه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل برگزار میگردد.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در آستانه برگزاری مذاکرات هسته ای با ١+۵ و اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد دیروز با خانم کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده، در نیویورک دیدار وگفتگو کرد. شایان توجه است که  در آستانه گفتکوهای هسته ای و اجلاس سازمان ملل متحد  سیاست خارجی جمهوری اسلامی بسیار فعال شده است.

محمد جواد ظریف پیش از دیدار با خانم کاترین اشتون در مصاحبه ای با رادیو ان پی آر گفت که ایران آماده مذاکره برای توافق نهایی است.

وزارت امور خارجه آمریکا دیروز، چهارشنبه اعلام کرد که تیم های هسته ای ایران و آمریکا چهارشنبه شب و پنجشنبه شب دیدارهای دوجانبه خواهند داشت.

محمد جواد ظریف پس از دیدار با خانم اشتون در اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا در واشنگتن حضور یافت و گفت که ایران خود را ملزم و متعهد به حل مسئله هسته ای کرده است، اما برای انجام این کار،برطرف ساختن همه موانع  برسر راه لازم است وی  در این خصوص گفت که مانع عمده در جهت نیل به یک توافق جامع، موضوع حساسیت و وابستگی بیش از حد آمریکا به رژیم تحریم ها ست. ظریف در این باره گفت که «کنگره آمریکا با هرگونه توافق هسته ای با ایران مخالفت می کند، برای آنکه  در چهارچوب توافق باید تحریم ها علیه ایران را بردارد.»

وزیر امور خارجه ایران پیش از سفر خود به نیویورک به رسانه های داخل کشور گفته بود که پرونده هسته ای ایران، پرونده ای است سیاسی و برای حل و فصل آن ارداه و خواست سیاسی مورد نیاز است؛ او مذاکرات هسته ای در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سالانه سازمان ملل متحد را فرصتی برای جلب اعتماد سازی متقابل دانسته بود.

این در حالی است که خانم وندی شرمن نماینده آمریکا در گروه ١+۵ در برابر سنای آمریکا ابعاد غنی سازی اورانیوم را یکی از موارد مهم مورد اختلاف دانسته بود.

غنی سازی، تنها مسئله مورد اختلاف طرفین نبوده، موضوع مدت زمانی که ایران باید فعالیت های غنی سازی و هسته ای خود را با دامنه بسیار کم ومحدود نگاه دارد نیز از مورد اختلاف طرفین است. دشواری دیگر، برنامه تحریم ها علیه ایران و سرعتی که طبق آن، تحریم های وضع شده علیه ایران باید لغو گردد.

در واقع، همانطور که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران گفته، کنگره آمریکا حساسیت خاصی نسبت به لغو تحریم ها تا حصول و اطمینان لازم از صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران دارد.
باری، کنگره آمریکا در این باره به شدت بد بین است. این بدبینی، از یک سوی توسط اسرائیل و برخی دیگر از لابی های پرقدرت در آمریکا تغذیه میشود اما تأمل تهران از نشان دادن شفافیت کامل در ارتباط با تحقیات آژانس بین المللی انرژی اتمی میتواند  بدبینی کنگره آمریکا را تداوم دهد.

  آنچه مسلم است، بیانیه امروز اتحادیه اروپا میتواند مواضع کنگره آمریکا در باره برنامه هسته ای ایران راسخت تر کند.

***

در باره این موضوع با سعید محمودی- استاد حقوق بین الملل در کشور سوئد، به گفتگو نشسته ایم.
سعید محمودی امکان حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران را بیش از پیش نامحتمل میداند. وی اعتقاد دارد که مشکل و موضوع، شفافیت برنامه هسته ای ایران و اینکه ایران چه کاری باید کند، نیست. آنچه موضوع را مشکل ساخته، شکل گیری یک گروه فشار، یک جبهه سیاسی  قدرتمند در آمریکا و در جهان میباشد که به هیچ وجه خواهان حل و فصل این پرونده نیستند.