"حج"

امسال ٢٥ هزار تن، از افغانستان به حج رفته بودند و برگشت حاجی‌ها آغاز شده است. دیشب اولین هواپیمای حامل حاجیان به کابل رسید.

Holly Ka'ba

در میان کسانیکه حج رفته اند، بیشتر، زورمندان، قوماندان‌های قدیم، بزرگمردان حکومتی، مشایخ و مشر و ارباب، همه برای این به حج میروند که درخواست بخشش برای گناهان خود بکنند.

حج، مراسم حج و نقش آن در جامعۀ افغانستان، موضوع گفتگوی ماست با آقایان مهدی‌زاده کابلی و عبدالکبیر وطندار. آقای کابلی، نویسنده و دایره المعارف نویس است و آقای وطندار، مفسر مسایل سیاسی و ساکن شهر مکه میباشد.

آقای وطندار، در مورد مراسم امسال میگوید: با وجودی که تعداد حاجی ها، نسبت به سال‌های قبل و به دایل بناهای ساختمانی که قرار است در اطراف کعبه آباد شود، سی تا چهل در صد کمتر از سال‌های گذشته بود، ولی طبق معمول حجاج از گوشه و کنار دنیا به مکه تشریف آوردند و مراسم را انجام دادند.

آقای مهدی‌زاده، در مورد ریشه های حج میگوید: حج که یکی از ارکان اسلام است، در قرآن به عنوان یکی از شعایر الله شناخته شده است، ولی بر اساس احادیث اسلامی و همچنان بر اساس تاریخ، حج مراسمی بوده است که قبل از اسلام وجود داشته و منسوب به حضرت ابراهیم است؛ ولی در کتاب‌های یهودی که مقدم تر از قرآن است، اثری از ارتباط میان حج و حضرت ابراهیم نیامده است.

از آقای وطندار، از فضیلت حج میپرسم؟ با یاد آوری اینکه بزرگان جهادی در گذشته برای رسیدن به وحدت با هم حج میرفتند و تعهد به صلح میکردند، ولی با برگشت به کشور دوباره با هم میجنگیدند.

آقای وطندار میگوید که این مربوط به شخص و نیت شخص است. در اصل کسی که حج میرود باید ضمیرش را از گناهان پاک کند و در این راه صادق باشد. اگرچه در گذشته، رهبران این اشتباه را کرده اند ولی امروز بسیاری از مردم با دل پاک به حج میروند.

آقای مهدیزاده، در مورد رژیم عربستان سعودی و اینکه شاید این رژیم هم باعث تضعیف فضیلت‌ها شده باشد، میگوید که البته سیاسیون همیشه از هر موضوعی بهره برداری میکنند. برای درک فضیلت‌های حج هم، به گفتۀ او باید ریشه های حج را در نظر گرفت. حج در دوران قبل از اسلام یک نوع گردهم آیی هم تجارتی و هم مذهبی بود. در داخل مکه 360 بت وجود داشت و هواداران هر بتی می‌آمدند، هم تجارت میکردند و هم بت خود را طواف میکردند. بعد از اسلام تغیراتی بوجود آمد ولی جوانب اقتصادی آن حفظ شد.

آقای مهدیزاده، این را هم اضافه میکند که حج تنها برای کسانی فرض است که واجد شرایط خاصی باشند و کسی که در مجاورتش فقیری یا گرسنه‌ای زندگی میکند، بر او فرض اینست که به آن فقیر یا گرسنه رسیدگی کند.

از آقای وطندار میپرسم که آیا حاجی های افغانستان به این موضوع توجه میکنند؟

آقای وطندار بعد از شرح جوانب تاریخی میگوید که بلی کسانی هستند که برای تجارت می‌آیند، ولی کسانی هم هستند که تنها برای رضای خداوند می‌آیند. حج جوانب تجاری دارد ولی جوانب معنوی و عبادتی آن بیشتر از جوانب دیگر است.

برای شنیدن گفتگوی ما با عبدالکبیر وطندار و مهدی زاده کابلی، به فایل صوتی رجوع کنید.