دسترسی به محتوای اصلی
دنیای اقتصاد، اقتصاد دنیا

کاهش درآمدهای نفتی و افزایش قاچاق در ایران

نتشر شده در:

جمشید اسدی استاد اقتصاد در فرانسه گفته است : نظام سیاسی ایران که ماهیتاً بر امتیاز، رانت و حق ویژه استوار است، فی نفسه نظامی فاسد است که در آن تفکیک و تشخیص سهم نهادها در پدیداری فساد وظیفه ای است دشوار...

تبلیغ بازرگانی

حسن روحانی بار دیگر کاهش بهای نفت را دسیسه برخی کشورها به ویژه کشورهای عرب منطقه و در رأس شان عربستان اعلام کرد و مدعی شد که دود این توطئه عاقبت به چشم طراحانش، یعنی عربستان خواهد رفت، زیرا، به گفتۀ حسن روحانی وابستگی عربستان و کویت به دلارهای نفتی به مراتب بیشتر از نیاز حکومت ایران به این درآمدهاست.

با این حال، محافل نزدیک به قدرت در ایران اعتراف می کنند که هر دلاری که از بهای نفت در بازار جهانی کم می شود، در خوش بینانه ترین وضع به میزان دست کم ۹۰۰ میلیارد تومان از درآمدهای دولت می کاهد.

در حالی که بودجۀ سال آینده ایران با نفت ۷۱ دلار در بشکه بسته شده، قیمت هر بشکه نفت خام اوپک در حال حاضر به ۴۳ دلار سقوط کرده و از آنجا که نفت ایران معمولاً بین ٧ تا ۹ دلار ارزانتر از نفت اوپک به فروش می رسد، می توان گفت که قیمت نفت ایران در حال حاضر از ۳۵ دلار در بشکه فراتر نمی رود که به این ترتیب بسیار پایین تر از بهای حتا آب آشامیدنی است.

اگر به این مشکل، معضل عدم دسترسی ایران به درآمدهای ارزی اش در نتیجۀ تحریم های بین المللی را اضافه کنیم، می توان به سهولت به درجۀ تنگنا و نگرانی های رهبران جمهوری اسلامی ایران نسبت به آینده پی برد.

در هر حال، سقوط بهای نفت در سه زمینه ضربات سنگینی را به اقتصاد ایران وارد می آورد. تکان های شدید ناشی از کاهش درآمدهای نفتی عبارتند از سقوط مجدد ارزش ریال، کاهش واردات، کاهش تولید ناخالص ملی و افزایش تورم. در چنین وضعی کاهش تولید ناخالص ملی خود نتیجۀ کاهش واردات است تا آنجا که کاهش واردات کالاهای سرمایه ای شدیداً بر تولید ناخالص ملی اثر می گذارد.

بر پایۀ آمار رسمی وابستگی تولید ناخالص ملی به واردات طی سال های 1380 بیش از ۹ برابر افزایش یافته است.
برغم ادعاهای دولت حسن روحانی نه فقط نرخ تورم اقلام اساسی مواد خوارکی در حال حاضر نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته، بلکه شکاف تورمی دو دهک پایین و بالای درآمدی بیش از ۴۰۰ درصد نسبت به آخرین سال منتهی به اجرای طرح هدفمندی یارانه ها رشد داشته است.

اما، به موازات کاهش واردات کالا، حجم قاچاق کالا و ارز در قیاس با نخستین سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی ۱۹۸۲ برابر افزایش داشته است. بر پایۀ گزارش مرکز پژوهش ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز حجم قاچاق از ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار در سال ۱۳۵۸ به ۲۵ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۲ رسیده که حدود ۲۱ برابر نسبت به ۳۵ سال پیش رشد داشته است.

چه رابطه ای میان کاهش واردات یعنی نهایتاً کاهش درآمدهای نفتی، از یک طرف، و افزایش قاچاق کالا و ارز، از طرف دیگر، در ایران وجود دارد؟ جمشید اسدی استاد اقتصاد در فرانسه از جمله گفته است که پدیدۀ قاچاق در ایران فی نفسه تازه نیست و رشد پیوستۀ آن نمودار سودآوری بالای این فعالیت است...

مرکز پژوهش ستاد قاچاق کالا و ارز می افزاید که نقطۀ اوج افزایش قاچاق کالا و ارز به دورۀ چهارسالۀ ۱۳۸٧-۱۳۸۴ مربوط می شود که طی آن قاچاق کالا و ارز از ٦ میلیارد دلار در سال ۱۳۸۳ به ۱۹ میلیارد دلار در سال ۱۳۸۷ رسید.
سردار محمدرضا نقدی، فرماندۀ شبه نظامیان بسیج، که در دوران ریاستش بر ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بیشترین میزان قاچاق در ایران صورت گرفت علت این رشد را بی ارادگی دولت به ویژه دولت محمود احمدی نژاد در مبارزه با قاچاق اعلام کرده است.

با این حال، قاچاق کالا تنها یکی از نمودارهای فساد در ایران است. پژوهش های رسمی در این کشور نظام بانکی را یک پای ثابت و شاید مهمترین پای ثابت فساد می دانند. رمضان شجاعی کیاسری، عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی، به تازگی در مصاحبه ای با روزنامۀ "شرق" از این نیز فراتر رفته و گفته است که پشت صحنۀ همۀ تخلفات و فسادهای مالی در ایران مقامات دولتی و سفارشات و حمایت های آنان است.

نمایندۀ مجلس شورای اسلامی همچنین گفته است که هیچ فسادی در کشور بدون مشارکت مقامات دولتی صورت نمی پذیرد و این واقعیت خود گویای دشواری مبارزه با فساد در ایران است. وی در ادامه افزوده است که بیش از ٦۰ درصد فسادهای اقتصادی ناشی از شبکۀ بانکی کشور و مابقی فسادها در شرکت های بیمه رُخ می دهند.

جمشید اسدی در خصوص این ادعا از جمله گفته است : نظامی که ماهیتاً بر امتیاز، رانت و حق ویژه استوار است، فی نفسه نظامی فاسد است که در آن تفکیک و تشخیص سهم نهادها در پدیداری فساد وظیفه ای است دشوار...

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.