مانع رشد در ایران دولت دینی است

نه نظام آموزش عالی نه نظام اقتصادی و نه به طریق اوُلی صنعت جهانگردی ایران از پویایی و موقعیتی قابل قبول آنهم در دورنمایی درازمدت بهره مند نخواهد شد، اگر در اصل تجدید نظرهای اساسی در ماهیت دولت مذهبی ایران که مهمترین مانع رشد در این کشور است صورت نپذیرد. 

پس از افزایش بیست درصدی قیمت گاز طبیعی مشترکان خانگی، بهای سه فرآوردۀ مهم دیگر نفتی ایران شامل نفت کوره، نفت سفید و گاز مایع از ابتدای فرودین ماه امسال افزایش یافت و در این بین قیمت گاز مایع رشدی صد در صدی را شاهد شد. پیش بینی می شود که تا پایان اردیبهشت ماه قیمت دیگر فرآورده های نفتی ایران از جمله بنزین و گازوئیل مجدداً افزایش یابد.
پاره ای از کارشناسان حکومتی نسبت به نتایج تورمی افزایش مجدد قیمت حامل های سوخت هشدار داده و از دولت خواسته بودند که فعلاً از اجرای مرحلۀ جدید هدفمندی یارانه ها خودداری ورزد. دولت که به دلیل تحریم های نفتی و مالی با کسری سنگین منابع روبرو است چاره ای جز افزایش قیمت حامل های سوخت نداشته، هر چند نسبت به نتایج تورمی چنین اقدامی به خوبی آگاه نیز بوده است. با این حال، حسن روحانی مدعی شده که از آغاز روی کار آمدنش نرخ تورم از 40 درصد به 32 درصد کاهش یافته و نرخ رشد اقتصادی از حدود منفی 6 درصد به منفی 2 درصد رسیده است.
به مرور که از عمر دولت یازدهم می گذرد و همزمان دورنمای بهبود وضعیت اقتصادی همچنان تیره می ماند، شیوه ها و آمار دولت یازدهم به روش ها و ارقام دولت های قبلی به ویژه دولت های محمود احمدی نژاد شباهت بسیار می یابند. به این معنا، که دولت حسن روحانی نیز در اثبات ادعاهایش در حیطۀ کسب و کار از نشر شاخص های مهم اقتصادی خودداری می ورزد و در نتیجه ارقام و آمارهای مورد استنادش از قبیل نرخ تورم، نرخ رشد و نرخ بیکاری غیرقابل اعتنا هستند. عقل سلیم می گوید : در کشوری که فاقد طرح های عمرانی است و درآمدهای مکفی نفتی همچنان غیرقابل تحقق و غیرقابل وصول اند بعید است که چنین ادعاهایی به واقعیت نزدیک باشند.
به نظر می رسد که دولت حسن روحانی در حیطۀ اقتصاد راه رفته را می پیماید و به جای حل مسأله به پاک کردن صورت مسأله روی آورده است.
دو نمونه گویای همین موضوع است، هر چند حسن روحانی از پذیرش آنها سرباز بزند. در نهم فرودین ماه گذشته، رییس جمهوری ایران در شورای عالی اشتغال اعتراف کرد که نظام آموزش عمومی و عالی کشور کمترین تناسبی با نیازهای بازار کار ندارد و حل معضل بیکاری و به ویژه بیکاری جوانان تحصیلکرده نیازمند تجدید نظر در نظام آموزش عالی کشور است.
این اولین بار بود که یک مقام ارشد جمهوری اسلامی صریحاً اعتراف می کرد که نظام آموزش عالی ایران سترون و نوعا نمودار سترونی و عقب ماندگی در نظام اقتصادی به ویژه در بازار کار کشور است. رییس جمهوری ایران در مناسبت های دیگر ضمن اشاره به عقب ماندگی صنعت جهانگردی و گردشگری در ایران بر اهمیت حیاتی توسعۀ این صنعت به عنوان منبع جایگزین درآمدهای نفتی و نقش آن در رشد اقتصادی ایران نیز تأکید کرد. با این حال، حسن روحانی در هر دو حال، به مهمترین عامل بازدارندۀ توسعۀ آموزش و صنعت جهانگردی در کشور که همان دولت دینی است کمترین اشاره ای ننمود.
برای نمونه، بودجۀ سال 1393 که توسط دولت خود وی تهیه و تنظیم شده به عقب ماندگی نظام آموزش عالی و عمومی ایران که از عوامل مهم توسعه نیافتگی این کشور است تداوم می بخشد. در این بودجه، منابع هیجده نهاد حوزه های علمیه به هزار و ٣٠٠ میلیارد تومان افزایش یافته، در حالی که بودجۀ پنج دانشگاه مادر کشور، یعنی دانشگاه های "شریف"، "امیرکبیر"، "شهید بهشتی"، "علم و صنعت" و "علامه طباطبایی" از ۶۸۷ میلیارد تومان فراتر نمی رود، هر چند این دانشگاه ها در کنار پنج دانشگاه مهم دیگر ایران بیش از 82 درصد تولید دانش را برعهده دارند و حوزه های علمیه تولید یک دهم درصد دانش مورد نیاز اقتصاد را تولید نمی کنند. افزون بر این، تداوم سیطره و دخالت های دولت مذهبی که منشاء ناکارآمدی نظام های آموزشی و اقتصادی ایران است، هم از طریق دخالت روحانیت در محتوای نظام آموزشی صورت می پذیرد و هم از طریق حضور مستمر دو میلیون طلبه در مدارس ایران که وظیفۀ اصلی شان کنترل و نظارت بر محتوای آموزش در کشور است.
همین مانع یا در واقع سیطرۀ دولت مذهبی مهمترین عامل فروپاشی صنعت جهانگردی در ایران طی سی و پنج سال اخیر بوده است. در این دوره وجود یک حکومت مذهبی منحصر بفرد که "غیر" را همواره دشمن تلقی کرده عملاً این صنعت را از مهمترین زیرساختش که میهمان نوازی و دوستی و مدارا در قبال دیگر فرهنگ ها وملت هاست محروم ساخته، در حالی که همزمان دولت همسایه ایران، ترکیه، موفق شده درآمدهای خود را از محل توسعۀ جهانگردی طی سی سال اخیر سالانه به 40 میلیارد دلار برساند و امیرنشین دوبی نیز قصد دارد با پی گرفتن همین سرمشق برای تبدیل شدن به مهمترین قطب جهانگردی منطقه 113 میلیارد دلار در این صنعت سرمایه گذاری کند.
تاکنون درآمدهای هنگفت نفتی موجب بی تفاوتی نظام مذهبی ایران نسبت به مسائل حیاتی نظیر عقب ماندگی نظام آموزش عالی و یا صنعت جهانگردی بوده تا در واقع کل دولت مذهبی ایدئولوژیک زیر سئوال نرود. در هر حال نه نظام آموزش عالی نه نظام اقتصادی و نه به طریق اوُلی صنعت جهانگردی ایران از پویایی و موقعیتی قابل قبول آنهم در دورنمایی درازمدت بهره مند نخواهد شد، اگر در اصل تجدید نظرهای اساسی در ماهیت دولت مذهبی ایران که مهمترین مانع رشد در این کشور است صورت نپذیرد.