دسترسی به محتوای اصلی
دنیای اقتصاد، اقتصاد دنیا

بحران بازتولید نظام اسلامی

نتشر شده در:

آیت الله خامنه ای پیرو سنتی که از سه سال پیش ابداع کرده، سال جدید را در پیام نوروزی اش سال تحکیم اقتصاد و فرهنگ با اتکاء به مدیریت جنگی یا به تعبیر او "جهادی" نامگذاری کرد. با این عنوان نه تنها رهبر حکومت اسلامی ایران بار دیگر اعتراف نمود که بحران اقتصادی همچنان معضل و مشغلۀ او و نظام اسلامی است، بلکه معضل اقتصاد اینبار تا پهنۀ ایدئولوژی دولتی نیز تداوم یافته که آیت الله خامنه ای از آن با عنوان "فرهنگ" یاد کرده است.

Isna
تبلیغ بازرگانی

وخامت این بحران دوجانبه که پایه های حکومت مذهبی ایران را تهدید می کند به حدی است که از نگاه آیت الله خامنه ای تنها از این پس یک مدیریت جنگی اقتصاد و فرهنگ که چیزی جز ریاضت در اقتصاد و سخت گیری در فرهنگ و سیاست نیست تنها راه حل نظام حکومت اسلامی به نظر می رسد.
به بیان دیگر، آیت الله خامنه ای با نامگذاری سال جدید خواسته یا ناخواسته اعتراف کرده است که نظام اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک اسلامی با بحران عدم بازتولید شرایط تولید و بقای خود روبرو است و چنین بحران هایی از جمله نشانه های فروپاشی ناگهانی یا تدریجی یک وضع و سرآغاز دوره ای جدید است.
نه فقط شرایط بازتولید مناسبات اقتصادی در نبود پول نفت، تحریم ها و فساد سایه گستر چه در قدرت و چه در جامعه از میان رفته، بلکه کل دستگاه تبلیغات حکومت مذهبی ایران تمام کارآیی خود را حتا در بسیج پیروان خود از دست داده است و به اعتراف ضمنی خود آیت الله خامنه ای نظام اسلامی در حیطه های اقتصاد و ایدئولوژی با بحران های عمیق ساختاری روبرو است.
محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رییس جمهوری ایران، به تازگی نسبت به حجم بی پایان پرونده های فساد در درون نظام اسلامی و سقوط آزاد این کشور در سازمان شفافیت بین المللی هشدار داده و گفته است : بر اساس آمارهای جهانی، ایران از نظر شاخص های فساد مالی طی هشت سال اخیر 56 رتبه سقوط کرده و در میان 177 کشور، رتبۀ 144 را به خود اختصاص داده است. محمد شریعتمداری چنین سطحی از فساد را نوعاً شرم آور خوانده و افزوده است : در حال حاضر تنها 31 کشور بسیار فقیر یا درگیر جنگ های داخلی از نظر فساد مالی وضعیتی بمراتب بدتر از ایران دارند.
بر پایۀ برخی گزارش ها محمدرضا رحیمی، معاون اول رییس جمهوری پیشین ایران، محمود احمدی نژاد، که به اتهام فساد های متعدد مالی تحت پیگرد قرار گرفته خواستار تخفیف در مجازات خود در ازای همکاری برای روشن شدن برخی دیگر از پرونده های بزرگ فساد از جمله پروندۀ مربوط به گروه طرفدار آیت الله مصباح یزدی شده است. به گفتۀ محمدرضا رحیمی گروه نزدیک به آیت الله مصباح یزدی که تحت عنوان جبهۀ پایداری فعالیت می کند به بهانۀ دور زدن تحریم ها میلیاردها دلار از اموال عمومی را از کشور خارج کرده و در این اقدام صادق محصولی نقشی مهم ایفا نموده است.
باری علی خامنه ای که اخیراً بدبینی خود را نسبت به رفع تحریم های بین المللی علیه اقتصاد ایران تکرار کرده بود، در پیام نوروزی اش مجدداً سخنانی در مدح خودکفایی و بی نیازی اقتصاد ایران یا آنچه وی "اقتصاد مقاومتی" نامیده ایراد کرد تا در صورت شکست طرح دولت حسن روحانی به منظور رفع تحریم ها از طریق مصالحه با آمریکا در تبعات و نتایج منفی چنین شکستی سهیم نشود، هر چند مذاکرات جاری دولت یازدهم با آمریکا به منظور برچیدن تحریم ها و خارج کردن اقتصاد ایران از دو بن بست بیکاری و رکود تورمی عملاً با تأئید و پشتیبانی رهبر صورت گرفته است.
در واقع، سال 1393 در کشاش دو گرایش حکومت اسلامی به نمایندگی دولت یازدهم از یک طرف و رهبر و پشتیبانان اصلی اش (یعنی فرماندهان سپاه پاسداران و نیروهای امنیتی) از طرف دیگر سپری خواهد شد، بی آنکه تغییری محسوس در شاخص های مهم اقتصاد ورشکستۀ ایران و بهبودی در معیشت عمومی صورت بپذیرد.
سال 1393 در عین حال آخرین فرصت دولت حسن روحانی و نهایتاً کل نظام سیاسی ایران برای رفع تحریم ها از طریق عقب نشینی های محسوس به ویژه در عرصۀ اتمی است. موفقیت یا شکست این طرح مناسبات قدرت در حکومت ایران را عمیقاً تغییر خواهد داد.
اگر دولت یازدهم در پیشبرد هدفش که رفع تحریم ها از طریق سازگار کردن نظام اسلامی با قواعد بین المللی است می تواند از پشتیبانی افکار عمومی برخوردار باشد، رهبر جمهوری اسلامی و همراهانش در درون قدرت جز سیاست مقاومت در مقابل غرب و مداحی های رایج در خصوص "خودکفایی" و "اقتصاد مقاومتی" بدیلی برای برون رفت از وضعیت موجود ارایه نمی دهند.
اینکه کدامیک از این دو گرایش دست بالا را در تحولات پیش رو خواهد داشت تنها به کشاکش آنان و یا توانایی شان در کاهش بحران اشتغال و تولید در کشور بستگی ندارد. از نظر هر دو گرایش پایان بحران های اقتصادی و اجتماعی تنها از طریق برچیده شدن تحریم ها و به تبع سرازیر شدن مجدد دلارهای نفتی به کشور میسر است. اما، چنین سناریویی ولو در صورت متحقق شدن در دورنمایی سه چهار ساله نیازمند عقب نشینی های اساسی از سوی جمهوری اسلامی است که از نگاه آمریکا دیگر به مسألۀ اتمی محدود نمی شود. حکومت ایران همانند غالب نظام های سیاسی بسته در زمان ضعف به مصالحه روی آورده و این نقطه ضعف مهم آن به شمار می رود.
افزون بر این، هر تحول و بهبودی در حیطه های اقتصاد و سیاست به منزلۀ وارد کردن عناصر جدیدی در معادلات موجود قدرت است که هم بر ترکیب این مناسبات اثر می گذارند و هم دربگیرندۀ پی آمدهایی است که از قبل قابل پیش بینی و کنترل نیستد. اینکه شرایط بازتولید نظام سیاسی و اقتصادی ایران مهیا خواهد شد یا نه نهایتاً به واکنش جامعه بستگی دارد؛ به اینکه گروه ها و طبقات اجتماعی ادامۀ وضع موجود را تحمل خواهند کرد و زمان لازم را در اختیار رهبران ایران به منظور مصالحه خواهند گذاشت یا نه.
 

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.